Οι διαστάσεις της κρίσης είναι πολλές. Μία πλευρά, είναι αυτή που τονίζει την πλήρη διάσταση που υπάρχει ανάμεσα στις δυνατότητες της πραγματικής οικονομίας και τη διόγκωση του χρηματιστικού κεφαλαίου που υπερίπταται σαν σύννεφο πάνω από τις οικονομίες δίχως να στάζει τίποτα σ' αυτές, απομυζώντας, όμως, από αυτές κάθε ίχνος ικμάδας και πραγματικής δυνατότητας για ανάπτυξη. Πάντα, μέσω της κερδοσκοπίας. Η άλλη είναι η ανικανότητα των ευρωπαίων πολιτικών και η πίστη τους στις νεοφιλελεύθερες επιλογές. Η παρουσία του φαντάσματος του Τσαρλς Πόνζι στην Ευρώπη, συνδέεται βέβαια με την κρίση της Ελλάδας, αλλά νομίζω είναι εξίσου ανησυχητική για τους λαούς της Ευρώπης. Παρακολουθείστε την ιστορία.

Οι πυραμίδες, όλοι το ξέρουν είναι μη βιώσιμα «επενδυτικά μοντέλα» που υπόσχονται υψηλές και άμεσες αποδόσεις. Στις πυραμίδες, οι αποδόσεις εξασφαλίζονται στους πρώτους μετέχοντες από τα χρήματα των επόμενων. Στο βαθμό που τα πολυεπίπεδα αυτά σχήματα ούτε εμπορεύονται προϊόντα, ούτε πωλούν υπηρεσίες, είναι μορφές εξαπάτησης του κοινού. Μολονότι η πρώτη «επενδυτική» πυραμίδα περιγράφτηκε από τον Κάρολο Ντίκενς, στο μυθιστόρημά του «Η μικρή Ντόριτ» το 1857, αυτός που την εφάρμοσε στην πράξη ήταν ένας Ιταλός μετανάστης.

Ο Κάρλο Πιέτρο Τζιοβάννι Γουλιέλμο Τεμπάλντο Πόνζι (1881-1949), με το αμερικανοποιημένο όνομα Τσαρλς Πόνζι, –που αλλού;– στις ΗΠΑ, στη Βοστόνη, ίδρυσε στα τέλη του 1919, μια επενδυτική εταιρεία φάντασμα υπό την επωνυμία «The Security Exchange Company». Ο Πόνζι έπεισε αρκετούς να επενδύσουν, με τη δέσμευση ότι θα είχαν κέρδος 50% επί του ποσού που είχαν επενδύσει σε διάστημα λίγων μηνών. Αρχικά, πλήρωνε τους πρώτους επενδυτές, βεβαίως, με τα χρήματα των επόμενων επενδυτών, με αποτέλεσμα να πεισθούν όλοι ότι πρόκειται μια κερδοφόρα επένδυση. Όμως, το οικοδόμημα του Πόνζι κατέρρευσε τον Αύγουστο του 1920, έπειτα από δημοσίευμα της εφημερίδας The Boston Globe.

Ο Πόνζι, εκατομμυριούχος πλέον, συνελήφθη, δικάστηκε και καταδικάσθηκε σε φυλάκιση δέκα περίπου ετών, με διάφορους εύπιστους ανόητους να εξακολουθούν να του στέλνουν τα χρήματά τους ακόμη και στη φυλακή. Έκτοτε, προς τιμήν του εμπνευστή του πυραμιδικού επενδυτικού σχήματος, στην επίσημη χρηματοοικονομική ορολογία οι πυραμίδες αυτές ονομάζονται «σχήματα Πόνζι» ή «πυραμίδες Πόνζι» (Ponzi schemes) –και είναι αλήθεια ότι τέτοια σχήματα άνθησαν τις τελευταίες δεκαετίες στις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες και αλλού.

Στο πρόσφατο βιβλίο «Το τέλος του Ευρώ», όπου ο συγγραφέας του, ο Ολλανδός οικονομικός αναλυτής και αρχισυντάκτης του βελγικού οικονομικού περιοδικού «Trends», Γιόχαν βαν Όβερτβελντ, αναπτύσσει μια ενδιαφέρουσα επιχειρηματολογία αντάξια του τίτλου του, γίνεται μια ιδιαίτερη αναφορά σε ολισθήσεις της Ευρώπης σε «απάτες τύπου Πόνζι». Συγκεκριμένα, αναφέρεται σε άρθρο του Μάριο Μπλέχερ, πρώην διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Αργεντινής, ενός ανθρώπου που είχε παρακολουθήσει από πρώτο χέρι την χρεοκοπία της Αργεντινής το 2001. Το άρθρο, με τίτλο «Η Ευρώπη εφαρμόζει μια τεράστια "απάτη Πόνζι"», είχε δημοσιευτεί στους Financial Times (6 Mαίου 2011), και είχε γνωρίσει μεγάλη δημοσιότητα σε σχέση με το επικείμενο πρόγραμμα στήριξης της Πορτογαλίας, σε συνάρτηση με τις ευρωπαϊκές παλινωδίες και την αποτυχία του Μνημονίου Ι στην Ελλάδα.

Ο Μάριο Μπλέχερ ξεκαθάρισε κάτι που μας ενδιαφέρει άμεσα. Τι είπε, δηλαδή, για τις επιχειρήσεις δήθεν διάσωσης: «... ο μόνος τρόπος που επιλέχθηκε ως λύση για τα προβλήματα χρέους των χωρών της περιφέρειας της Ευρώπης, είναι να τους αυξήσουν το χρέος... Η κατάσταση μοιάζει με την λεγόμενη «πυραμίδα» ή την «απάτη Πόνζι». Μερικοί από τους αρχικούς ομολογιούχους πληρώνονται από τα επίσημα δάνεια, τα οποία χρηματοδοτούν επίσης τα εναπομείναντα πρωτογενή ελλείμματα. Όταν αποδειχθεί ότι οι χώρες δεν μπορούν να εκπληρώσουν τους όρους λιτότητας των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που τους έχουν επιβληθεί, και συνεπώς δεν θα μπορούν να επανέλθουν στις αγορές, αυτά τα δάνεια, τελικά, θα μετακυληθούν να θα ενισχυθούν εκ νέου από τα μέλη της Ευρωζώνης και τους διεθνείς οργανισμούς (βλέπε ΔΝΤ) ... Αυτή η απάτη Πόνζι του δημόσιου τομέα θα συνεχίζεται για όσο διάστημα θα χρηματοδοτείται από δημόσιο χρήμα... Ο περιορισμός δεν είναι χρηματοοικονομικός αλλά πολιτικός... Τελικά, τον λογαριασμό θα τον πληρώσει ο φορολογούμενος».

Αντιλαμβάνεσθε γιατί οι Γερμανοί και οι λοιποί Ευρωπαίοι επιμένουν στην πιστή εφαρμογή των σκληρών μέτρων. Καταλαβαίνετε γιατί έγινε ή όλη επιχείρηση με το εθελούσιο «κούρεμα» (PSI); Κατ' αρχήν, όχι γιατί ενδιαφέρονται να σώσουν την Ελλάδα. Άλλωστε, μιλάμε για δάνεια που θα πρέπει να τα πληρώσουμε. Όχι για να κερδίσουν χρόνο, όχι γιατί δεν βλέπουν πως οι Έλληνες υποφέρουν, αλλά γιατί δεν θέλουν να πληρώσουν οι δικοί τους λαοί, οι δικοί τους φορολογούμενοι τον λογαριασμό της δικής τους ανικανότητας. Δεν θέλουν να παραδεχθούν ότι οι πρακτικές των «παιδιών του Σικάγο» και της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον, έφεραν μόνον καταστροφή στην Ευρώπη της κοινωνικής πρόνοιας, και ότι διέλυσαν την «Ευρώπη των λαών».

Όπως παρατηρούσε ο Σουήζυ στο The Triumph of Financial Capital: «σε παλαιότερες εποχές, κανένας», συμπεριλαμβανομένου του Σμιθ και του Κέυνς, «δεν θα φανταζόταν ποτέ ότι το κερδοσκοπικό κεφάλαιο, ένα φαινόμενο εξίσου αρχαίο όσο και ο καπιταλισμός, θα μπορούσε να φτάσει να κυριαρχεί σε μια εθνική οικονομία, πόσο μάλλον σε ολόκληρο τον κόσμο. Αλλά συνέβη». Τα κράτη, με αυτούς τους πολιτικούς που λατρεύουν το χρέος, βρίσκονται όλο και περισσότερο αιχμάλωτα των κεφαλαιαγορών. Αλλά τουλάχιστον, οι ηγέτες της λοιπής Ευρώπης, οι Μερκοζί, ρίχνουν μια ματιά –δεν λέω– τελείως υστερόβουλη και οπωσδήποτε υποκριτική, στους δικούς τους λαούς.

Οι δικοί μας πολιτικοί, αδιαφορώντας για τον ελληνικό λαό, σπεύδουν να προσφέρουν την ανικανότητά τους στον πρώτο πλειοδότη, και να διακηρύξουν την εθελούσια απεμπόληση της εθνικής κυριαρχίας προς χάριν του φεντεραλισμού (βλέπε Θ. Πάγκαλος), τη στιγμή που ολόκληρη η Ευρώπη ξαναγυρίζει στους παλιούς εθνικισμούς. Και ψάχνουν οι 300 να βρουν τον έναν! Έλεος! Κάτι άλλο πρέπει να γίνει!

του Θανάση Βασιλείου
Το είδαμε ΕΔΩ