Βρώµα και δυσωδία. Οχι αυτή που προκύπτει από τη διαδικασία άντλησης του «µαύρου χρυσού», αλλά µια άλλη, πολύ χειρότερη, που επηρεάζει τη ζωή και την επιβίωση περίπου 35 εκατοµµυρίων Νιγηριανών που διαµένουν γύρω από το ?έλτα του ποταµού Νίγηρα.  Μυστικά έγγραφα που χρονολογούνται από τη δεκαετία του ’90 ήρθαν πρόσφατα στη δηµοσιότητα και αποκαλύπτουν ότι η Shell συνεργαζόταν στενά µε την κυβέρνηση και τον στρατό της Νιγηρίας, χρηµατοδοτώντας επιχειρήσεις για την κατάπνιξη αντιδράσεων πολιτών και ακτιβιστών ενάντια στις δραστηριότητες της εταιρείας στην πλούσια σε πετρέλαιο – αλλά µε πάµπτωχους κατοίκους - χώρα της Αφρικής.

Η εταιρεία φέρεται να διέθετε τεράστια ποσά προκειµένου ο στρατός να διαλύει ειρηνικές διαδηλώσεις ενάντια στη µόλυνση, πραγµατοποιώντας ακόµη και επιδροµές σε ολόκληρα χωριά. Αν και η Shell ποτέ δεν αρνήθηκε ότι οι εργασίες άντλησης πετρελαίου στο ?έλτα του Νίγηρα «ενδέχεται να προκάλεσαν κάποια στιγµή σηµαντική περιβαλλοντική µόλυνση» , ως τώρα αρνούνταν ότι είχε οποιαδήποτε εµπλοκή σε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωµάτων.

«H Νιγηρία εξαρτάται από το πετρέλαιό της σε απελπιστικό βαθµό, αν αναλογιστούµε ότι το 84% των εσόδων τής κυβέρνησής της προέρχεται από αυτή τη πηγή» τονίζει ο Μπεν Αµούνουα, ερευνητής επί πετρελαϊκών ζητηµάτων, προσθέτοντας πως « είναι εύλογο οι µεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες και ειδικά η Shell να ελέγχουν ένα µεγάλο µέρος των σχετικών κυβερνητικών αποφάσεων».

Το 1995 η Shell είχε κατηγορηθεί ότι συνεργάστηκε µε τη νιγηριανή κυβέρνηση στην εκτέλεση του συγγραφέα Κεν Σάρο-Σίουα και άλλων ηγετών της φυλής Ογκόνι, οι οποίοι είχαν καταγγείλει τον ρόλο της Shell στην περιοχή. Τελικά ο πετρελαϊκός κολοσσός κατέβαλε, στο πλαίσιο συµβιβασµού, 11 εκατ. ευρώ σε οκτώ πληγείσες οικογένειες. Ακτιβιστές της φυλής Ογκόνι ανέφεραν ότι χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια της δεκαετίας του ‘90, ενώ αρκετοί εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, φοβούµενοι νέες επιδροµές του στρατού.

«Η Shell έχει ήδη αίµα στα χέρια της, αφού έχει κατηγορηθεί πολλάκις ως συνυπεύθυνη για την εκτέλεση του συγγραφέα Κεν Σάρο-Σίουα, το 1995» λέει  ο Αµερικανός Ερικ Γκούτσους, κύριος ερευνητής σε θέµατα Νιγηρίας στην οργάνωση προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωµάτων «Human Rights Watch». Και τονίζει: «Το καλύτερο πράγµα που συνέβη τα τελευταία χρόνια σε αυτή την πολύπαθη χώρα είναι η γενική αµνηστία που δόθηκε το 2009 σε ένοπλες οµάδες και τους αρχηγούς τους, όταν συµφωνήθηκε να αφήσουν τα όπλα µε αντάλλαγµα µεγάλες χρηµατικές αµοιβές». ?στόσο, όπως καταγγέλλει ο κ. Γκούτσους, « η αµνηστία έλυσε µόνο προσωρινά το πρόβληµα, αφού τη σκυτάλη πήρε η ισλαµική οργάνωση Μπόκο Χαράµ, που συνδέεται µε την Αλ Κάιντα, πραγµατοποιεί επιθέσεις σε πολιτικούς στόχους, όχι µόνο στην πρωτεύουσα Αµπούτζα, αλλά και στον Βορρά της χώρας, ενώ οι νιγηριανοί πολιτικοί συνεχίζουν να βάζουν στην τσέπη τους δολάρια που κανονικά θα προορίζονταν για την κατασκευή σχολείων και την παροχή ιατροφαρµακευτικής περίθαλψης».

Η Shell νίπτει τας χείρας της ισχυριζόµενη ότι οι κάτοικοι ευθύνονται για τη µόλυνση και τη µη αποκατάσταση των διαρροών. Μάλιστα εξέδωσε πέρσι τον Αύγουστο το πόρισµα έρευνας των Ηνωµένων Εθνών σχετικά µε τη µόλυνση από πετρέλαιο στην περιοχή µεταξύ 2007-2010. Οπως επισηµαίνει η µελέτη, η οποία χρηµατοδοτήθηκε από την ίδια την πετρελαϊκή εταιρεία, «το µεγαλύτερο µέρος της µόλυνσης οφείλεται σε δραστηριότητες των τοπικών πληθυσµών που προσπαθούν παράνοµα να κλέψουν πετρέλαιο καταστρέφοντας τους πετρελαιαγωγούς και µόνο το 10% της ρύπανσης στην περιοχή οφείλεται σε αµέλεια και ακατάλληλο εξοπλισµό της Shell».

«Η εταιρεία αποποιείται τις ευθύνες της για τις εκατοντάδες διαρροές πετρελαίου που µολύνουν κάθε χρόνο τη Νιγηρία» ήταν η άµεση και οργίλη ανακοίνωση της ?ιεθνούς Αµνηστίας, η οποία κατέληγε πως «η Shell καταθέτει αναξιόπιστες και παραπλανητικές πληροφορίες, αφού οι δραστηριότητες της εταιρείας στη Νιγηρία εδώ και πάνω από 50 χρόνια άφησαν µια τροµακτική κληρονοµιά περιβαλλοντικής καταστροφής. Το νερό που χρησιµοποιούν οι άνθρωποι για να πιουν και να ψαρέψουν είναι µολυσµένο µε πετρέλαιο, η καλλιεργήσιµη γη έχει καταστραφεί».

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ
«Αιµοδοτεί» µε πετρέλαιο τις ΗΠΑ
Η Νιγηρία είναι η 8η μεγαλύτερη εξαγωγός πετρελαίου στον κόσμο, παράγοντας 2.211.000 βαρέλια/ημέρα (το 2,62% της παγκόσμιας παραγωγής). Το Δέλτα του Νίγηρα διαθέτει 606 εγκαταστάσεις και εξέδρες και παρέχει το 40% του ακατέργαστου πετρελαίου που εισάγουν οι ΗΠΑ.

Το προσδόκιμο ζωής των ανθρώπων στην ενδοχώρα της Νιγηρίας, γύρω από τις περιοχές άντλησης πετρελαίου, είναι τα 42 χρόνια. Ανθρωπιστικές οργανώσεις το αποδίδουν στις μολύνσεις του δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης των περιοχών γύρω από το Δέλτα του Νίγηρα.

Μέσα σε 30 χρόνια έχουν διαρρεύσει στην περιοχή 9 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της κυβέρνησης της Νιγηρίας, από το 1970 ως το 2001 είχαν σημειωθεί πάνω από 7.000 διαρροές, εκ των οποίων οι 1.000 ήταν αποκλειστικής υπαιτιότητας της Shell.

Μόνο στο Δέλτα του Νίγηρα έχουν χυθεί από το 1970 πάνω από 2 εκατ. λίτρα σύμφωνα με έκθεση εμπειρογνωμόνων. Ωστόσο, η Shell υποστηρίζει πως ευθύνεται μόλις για το 2% των περιπτώσεων και ότι το υπόλοιπο 98% οφείλεται σε βανδαλισμούς των αγωγών από τις τοπικές φυλές.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Δόγµα τους το «διαίρει και βασίλευε»

Πόσο έχει αλλάξει η κατάσταση από τη δολοφονία του συγγραφέα Κεν Σάρο-Σίουα το 1995 ως σήμερα;

«Από το 2006 και µετά η Shell πλήρωνε αδρά ένοπλες οµάδες στο – τώρα εγκαταλειµµένο – χωριό Ρουµουέκπε ώστε να διατηρούν εµπόλεµη κατάσταση στην περιοχή για τα επόµενα τρία χρόνια. Σύµφωνα µε τα διαβαθµισµένα έγγραφα που αποκαλύφθηκαν, η Shell συνέχισε να πληρώνει µεγάλα ποσά στις οµάδες αυτές, προκειµένου να κάνουν πράξη το δόγµα της “διαίρει και βασίλευε” και να προκαλέσουν αιµατηρές συγκρούσεις ανάµεσα στις φυλές που κατοικούν στα πέριξ του ?έλτα του Νίγηρα. Παρά το πρόγραµµα αµνηστίας που εκπόνησε η κυβέρνηση της Νιγηρίας το 2009, η Shell συνεχίζει ως σήµερα να χρησιµοποιεί παρόµοιες τακτικές σε άλλες περιοχές του ?έλτα».

Τι πρέπει να γίνει για να επέλθει πολιτική και κοινωνική σταθερότητα στη Νιγηρία;

«Αστυνοµία και στρατός, αντί να επιβάλλουν την τάξη και την ειρήνη, αποτελούν παράγοντες πολιτικής και κοινωνικής αποσταθεροποίησης. Η πολιτική σταθερότητα θα έρθει όταν οι ίδιοι οι κάτοικοι οργανωθούν και πάρουν την κα τάσταση στα χέρια τους, απαιτώντας ασφαλείς συνθήκες διαβίωσης. Και φυσικά, αντίστοιχα, οι πετρελαϊκές εταιρείες πρέπει να επιδείξουν σεβασµό στην ανθρώπινη ζωή».

Θα αποδοθεί επιτέλους «περιβαλλοντική δικαιοσύνη» στο Δέλτα του Νίγηρα;

«Η καταστροφή ύστερα από 40 χρόνια διαρροών και µολύνσεων δεν εξαφανίζεται εν µια νυκτί. Ο ΟΗΕ που αξιολόγησε τη µόλυνση στην περιοχή Ογκόνιλαντ θεωρεί ότι ο πλήρης καθαρισµός της θα ολοκληρωθεί σε 20-35 χρόνια. Αν δεν επέµβει άµεσα η κυβέρνηση της Νιγηρίας µε τη συνδροµή χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Ολλανδία, τότε σύντοµα θα ξετυλιχτεί µπροστά µας µια ακόµη µεγαλύτερη ανθρώπινη τραγωδία».

Αναμειγνύονται η βρετανική κυβέρνηση και η εταιρεία ΒΡ στην υπόθεση αυτή;

«Οι επενδύσεις της BP στη Νιγηρία είναι µικρές, αφού η βρετανική εταιρεία δραστηριοποιείται κυρίως στην Ανγκόλα. ?στόσο η ίδια η βρετανική κυβέρνηση ενθάρρυνε τη στρατικοποίηση του ?έλτα του Νίγηρα, παρέχοντας όπλα και εκπαιδεύοντας τις νιγηριανές κυβερνητικές δυνάµεις, ενώ ταυτόχρονα αρνήθηκε να καταδικάσει επισήµως την υπερβολική βία που έχουν επιδείξει ως σήµερα πάνω σε πολίτες οι αστυνοµικές δυνάµεις της χώρας».

Το είδαμε ΕΔΩ