Αποτελεί ίσως την πιο γνωστή ποδοσφαιρική ιστορία αντίστασης κατά των Ναζί. Η θρυλική ομάδα της Σταρτ που ξεκίνησε από έναν φούρνο στο Κίεβο και κέρδισε την ομάδα της Λουτβάφε παρά τις αφόρητες πιέσεις, ενώ αρνήθηκε να χαιρετήσει ναζιστικά στο ξεκίνημα τους ματς, πήρε μυθικές διαστάσεις, αφού κατάφερε ένα γερό πλήγμα στους κατακτητές.

Το αποκαλούμενο και ως «ματς του θανάτου», το οποίο χρονολογείται στις 9 Αυγούστου του 1942, έχει αποτυπωθεί με πολλές παραλλαγές. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η «επίσημη» εκδοχή του έγινε θεμέλιος λίθος για τους Κομμουνιστές. Η εκδοχή αυτή αναφέρει ότι η Λουτβάφε προκάλεσε την ομάδα των Ουκρανών σε έναν αγώνα, έχασε και η σκληρή της απάντηση ήταν η εκτέλεση όλων των ποδοσφαιριστών μετά το ματς. Από την άλλη, υπήρξαν και διαφορετικοί ισχυρισμοί. Κάποιοι χαρακτήρισαν τους Ουκρανούς συνεργάτες των Γερμανών, ενώ υπήρξαν και εκείνοι που ισχυρίστηκαν ότι το παιχνίδι δεν έγινε ποτέ! O ίδιος ο γιος ενός παίκτη της ομάδας, του Μιχαήλ Πουτίστιν, δήλωνε μετά από πολλά χρόνια ότι «Δεν είδα ένα τόσο σκληρό παιχνίδι. Σίγουρα είχε ένταση. Υπήρχαν κάποιοι θρυλικοί παίκτες που δέχτηκαν κλωτσιές με πρόθεση, αλλά εγώ δεν το είδα. Αν ρίξετε μια ματιά στη φωτογραφία μετά το ματς, όλοι δείχνουν καλά».

Στο βιβλίο του «Ντιναμό: Υπερασπίζοντας την τιμή του Κιέβου», ο Άντι Ντούγκαν θέτει ίσως την πιθανότερη εκδοχή. Μία εκδοχή την οποία υιοθετεί στο βιβλίο του «ταξίδια στο ποδόσφαιρο της Ανατολικής Ευρώπης» και ο Άγγλος συγγραφέας Τζόναθαν Ουίλσον, ο οποίος μεταξύ άλλων έχει γράψει και το εξαιρετικό βιβλίο για την ιστορία των τακτικών «αντιστρέφοντας την πυραμίδα».

Σύμφωνα με αυτή λοιπόν,  κάποιοι παίκτες της Ντιναμό Κιέβου και κάποιοι της Λοκομοτίβ, κατέληξαν εκείνη την εποχή να εργάζονται στον ίδιο φούρνο κατά την κατοχή, σχηματίζοντας την Σταρτ, με την οποία και πήραν μέρος στην νέα Λίγκα του Κιέβου το 1942. Κέρδισαν όλα τα ματς και μεταξύ άλλων, επικράτησαν των ομάδων της Ουγγρικής και της Ρουμανικής φρουράς, οι οποίες φυσικά εκτελούσαν διαταγές των Ναζί. Οι συνεχόμενες νίκες αποτέλεσαν τρομερή ηθική στήριξη για τον ταλαιπωρημένο λαό της ουκρανικής πρωτεύουσας και έτσι οι κατακτητές αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν οι ίδιοι τη Σταρτ.

Η Φλάκελφ, ομάδα από επίλεκτους της Λουτβάφε, προκάλεσε τους Ουκρανούς σε ποδοσφαιρική αναμέτρηση. Η Σταρτ τους συνέτριψε με 5-0 (Η επίσημη εκδοχή τους θέλει να κερδίζουν με 5-1). Στη ρεβάνς, στο γήπεδο της Ζενίτ, ορίστηκε διαιτητής από τα SS, o οποίος επέτρεψε το σκληρό παιχνίδι των Ναζί, αλλά η Σταρτ κέρδισε ξανά με 5-3. Η απόλυτη ταπείνωση των Ναζί φάνηκε ιδιαίτερα σε μία φάση με πρωταγωνιστή τον νεαρό αμυντικό Ολέκσι Κλιμένκο. Πέρασε τον τερματοφύλακα της Φλάκελφ, έφτασε μέχρι τη γραμμή της εστίας και εκεί σταμάτησε. Αντί να σπρώξει την μπάλα στα δίχτυα, την κλώτσησε προς το κέντρο του γηπέδου, δείχνοντας με αυτό τον τρόπο ότι η ομάδα του… κάνει πλάκα στην αντίπαλό της!

Το μόνο σίγουρο, όποια κι αν είναι η εκδοχή της ιστορίας που πιστεύει κανείς, είναι ότι οι Γερμανοί δεν το άφησαν να περάσει. Σταδιακά και οι 11 ποδοσφαιριστές πέρασαν από ανάκριση. Όπως τονίζει ο Άντι Ντούγκαν, ο Μίκολα Κορόκιτκχ, ο οποίος είχε υπηρετήσει στην NKVD (πρόγονο της KGB), πέθανε μετά από είκοσι μέρες βασανιστηρίων. Οι υπόλοιποι, στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Σίρετς, δίπλα στο Μπάμπι Γιαρ, το φαράγγι του Κιέβου όπου σφαγιάστηκαν δεκάδες χιλιάδες Εβραίοι, Τσιγγάνοι, Ουκρανοί και Σοβιετικοί αιχμάλωτοι των Ναζί. Λόγω της καλής φυσικής τους κατάστασης, οι ποδοσφαιριστές επιβίωσαν για περίπου έξι μήνες.

Ως αντίποινα όμως σε μία επίθεση σε γερμανικό εργοστάσιο που επισκεύαζε μηχανοκίνητα έλκηθρα, ο διοικητής του στρατοπέδου, Πολ Ραντόμσκι, δίνει διαταγή εκτέλεσης ενός στους τρεις κρατούμενους. Ο Κλιμένκο, ο υψηλόσωμος επιθετικός Ιβάν Κουζμένκο και ο θρυλικός Μίκολα Τρούσεβιτς,  πρωτεργάτης της Σταρτ, που ακόμα φορούσε τη φανέλα του τερματοφύλακα, είναι μέσα στους πρώτους που πέφτουν. Ένας άλλος ποδοσφαιριστής, ο Πάβλο Κομάροβ, απλά εξαφανίζεται και οι φήμες τον θέλουν τελικά να συνεργάζεται με τους κατακτητές.

Από την άλλη, ο Βλάντεν Πουτίστιν, ο προαναφερθείς γιος του Μιχαήλ, τόνιζε ότι οι παίκτες που συνέλαβαν οι Ναζί ήταν εννιά και χωρίστηκαν σε τρία γκρουπ, εκ των οποίων το ένα μόνο εκτελέστηκε. Παράλληλα, οι Γκοντσαρένκο και οι Σβιριντόφσκι τοποθετήθηκαν ως κατασκευαστές παπουτσιών έξω από το στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου μέσα βρίσκονταν οι συμπαίκτες τους.

Η επίσημη εκδοχή θέλει όλους τους ποδοσφαιριστές τελικά να εκτελούνται. Έξω από το γήπεδο της Ντιναμό στο Κίεβο ένα άγαλμα που απεικονίζει τέσσερις παίκτες που πήραν μέρος στην θρυλική ομάδα, θυμίζει σε όλους τη σημασία που είχε η παρουσία της σε όλη τη χώρα. Όποια εκδοχή της ιστορίας κι αν είναι η πραγματική, το ποδόσφαιρο έδωσε στον κόσμο τεράστια ελπίδα και ενίσχυσε την αντιστασιακή του συνείδηση.

Θάνος Σαρρής
ΠΗΓΗ