Στην αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης της ελληνικής οικονομίας, σύμφωνα και με τις τελευταίες ανακοινώσεις του διεθνούς τύπου, προτείνεται από όλα τα Διεθνή Μέσα η Ελλάδα, επιτέλους, να προβάλει και να αξιοποιήσει την πολιτιστική της κληρονομιά, η οποία μπορεί και είναι ικανή, σε συνδυασμό με τον Τουρισμό να δημιουργήσει μεγάλες οικονομικές ευκαιρίες και να προβάλει θετικά τη χώρα στο εξωτερικό.Είναι παγκοσμίως γνωστό ότι η Ελλάδα διαθέτει την μεγαλύτερη πολιτισμική κληρονομιά στον Δυτικό κόσμο, η οποία ξεκινά από προϊστορικά ευρήματα κυκλαδικής εποχής, με την απίστευτη ανάπτυξη στην συνέχεια, του ελληνικού πολιτισμού στους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους, μέχρι και τον μετέπειτα Ελληνορθόδοξο πολιτισμό και το Βυζάντιο.

Γράφει η Α. Οικονομίδου για τα ΑΛΗΘΙΝΑ ΨΕΜΑΤΑ

Όλοι οι λαοί της γης εκτιμούν, θαυμάζουν και προσκυνούν το μεγαλείο αυτό της πολιτισμικής ανάπτυξης που έθεσε και τα θεμέλια του πολιτισμού στον Δυτικό κόσμο.

Αντίγραφα αρχαϊκών παραστάσεων, αμφορείς, κοσμήματα και ειδώλια, από πηλό και μέταλλο, αλλά και πιστά αντίγραφα εικόνων από τις Μονές του Αγίου Όρους και της Πάτμου, γίνονται ανάρπαστα από τους ξένους επισκέπτες, λάτρεις του Ελληνικού και Ελληνορθόδοξου Πολιτισμού.

Στην Ιαπωνία, υπάρχουν τρία Ελληνοποιημένα νησιά, που προσελκύουν 10 εκατομμύρια Ιαπώνων επισκεπτών ετησίως και προβάλλουν, αποκλειστικά, ελληνικά προϊόντα και πολιτισμό.

Υπάρχουν χιλιάδες επιχειρήσεων, βιοτεχνίες και αυτοαπασχολούμενοι (με εκτίμηση, προ δεκαετίας, ανέρχονται στις 28.000 περίπου) που δραστηριοποιούνται στους χώρους:

 

1) Αργυροχρυσοχοΐας (μόνο τα μέλη των Συλλόγων  Αργυροχρυσοχοΐας στην Αττική είναι αρκετές χιλιάδες),
2) Καλλιτεχνικής Μεταλλοτεχνίας
3) Κεραμικής
4) Μικρογλυπτικής σε πολύτιμους και ημιπολύτιμους λίθους,
5) Ξυλοτεχνίας – ξυλογλυπτικής
6) Αγιογραφίας – Εικονογραφίας
7) Υαλοτεχνίας
8) Μαρμαρογλυπτικής
9) Καλλιτεχνικής Γυψοτεχνίας
10) Υφαντικής
11) Μικτών υλικών (κατασκευή κούκλας, κομπολόγια, ψευδοκοσμήματα, παιχνίδια 
– σκάκι, τάβλι – μουσικά όργανα κλπ).

Οι χειροτεχνικές επιχειρήσεις, όλων των κλάδων, ανέκαθεν υπήρξαν ευάλωτες στα σκαμπανεβάσματα της οικονομίας, πόσο μάλλον τώρα με την πρωτοφανή κρίση που βιώνει η χώρα μας.
Λόγω του μικρού μεγέθους τους, η υποστήριξη της πολιτείας, με κατάλληλα προγράμματα οικονομικής στήριξης αφ’ ενός, αλλά και με μηχανισμούς προώθησης και προβολής των προϊόντων τους αφ’ ετέρου, είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή τους.
Έχει υποχρέωση η πολιτεία να τις συνδράμει, γιατί αποτελούν τους συνεχιστές της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Αντί, όμως, η Ελλάδα να ισχυροποιήσει τους μηχανισμούς στήριξης των επιχειρήσεων αυτών και να δημιουργήσει πολιτικές ανάπτυξης και προώθησης του πολιτιστικού και επιχειρηματικού θησαυρού αυτού, που έχει στα χέρια της (και μάλιστα χωρίς περαιτέρω επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού), έκλεισε και τον  μοναδικό Φορέα που υπήρχε, τον ΕΟΜΜΕΧ.

Βεβαίως, με την απαξίωση του ρόλου του επί σειρά ετών, το έργο του για την στήριξη της χειροτεχνίας, στην ουσία έχει σταματήσει να επιτελείται από το Β’ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης.

Δεν έπαυε, όμως, να είναι ο μοναδικός Φορέας στην Ελλάδα, που διέθετε την Τεχνογνωσία και Αναγνωρισιμότητα στον χώρο των Χειροτεχνικών Επιχειρήσεων και Καλλιτεχνικής Βιοτεχνίας.

Τα 13 Χειροτεχνικά Κέντρα, που διέθετε σε όλη την Ελλάδα, σε ιδιαίτερα τουριστικά σημεία, που είχαν αγοραστεί και εξοπλιστεί με χρηματοδότηση από τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ), είχαν σκοπό να προωθούν και προβάλουν τα κατά τόπους ελληνικά χειροτεχνικά προϊόντα. Όμως δεν λειτούργησαν ποτέ για το σκοπό αυτό και τα ακίνητα, όπου στεγάζονταν, περιέρχονται τώρα στο Ταμείο «Αξιοποίησης» της Δημόσιας Περιουσίας.

Με την ψήφιση του Πολυνομοσχεδίου τον Ιανουάριο του 2012 και ειδικότερα το άρθρο 16, έκλεισαν οι θυγατρικές εταιρείες του ΕΟΜΜΕΧ ΑΕ, οι οποίες λειτουργούσαν, κατά κύριο λόγο, ως κλαδικά ινστιτούτα υποστήριξης των χειροτεχνικών κλάδων για όλη την Ελλάδα.

Το γεγονός αυτό είχε πολλαπλασιαστικές καταστρεπτικές συνέπειες για τους κλάδους, όπως η Γουνοποιία, στην Καστοριά, με το κλείσιμο του Κέντρου Γούνας, η Αργυροχρυσοχοΐα, με το κλείσιμο του Ελληνικού Κέντρου Αργυροχρυσοχοΐας Α.Ε. (ΕΛΚΑ ΑΕ) και ιδιαίτερα η Κεραμική, με το κλείσιμο του Ελληνικού Κέντρου Αργιλλομάζης Α.Ε. (ΕΛΚΕΑ ΑΕ), το οποίο ήταν η κυριότερη μονάδα παραγωγής πηλού, δηλαδή της πρώτης ύλης των εργαστηρίων, σχολών κλπ κεραμικής στην Ελλάδα και το οποίο παρείχε και πολύτιμη τεχνική υποστήριξη στον κλάδο, ελλείψει κατάλληλου φορέα εκπαίδευσης των κεραμιστών, σε επίπεδο έστω ΤΕΙ. (Καταντάει η Ελλάδα να εισάγει πηλό, λάσπη δηλαδή!!!)

Ως επιτομή της τεράστιας αυτής απαξίωσης της χειροτεχνίας από το κράτος, με το κλείσιμο του ΕΟΜΜΕΧ, σβήστηκε δια μιάς από τον χάρτη της ελληνικής παραδοσιακής χειροτεχνίας και ο κλάδος της Ταπητουργίας, με το κλείσιμο των 22 ταπητουργικών Σχολών – Εργαστηρίων του ΕΟΜΜΕΧ, που βρίσκονταν σε χωριά (ακριτικά τα περισσότερα) σε όλη την Ελλάδα.

Σ’ αυτές τις σχολές – παραγωγικά εργαστήρια παράγονταν υψηλής ποιότητας χαλιά, αριστουργήματα της τέχνης αυτής, ενώ συγχρόνως προσέφεραν εργασία στις τοπικές κοινωνίες και – ακόμα πιο σημαντικό – διατηρούσαν την τέχνη, που έφεραν οι Έλληνες τεχνίτες πρόσφυγες από την Μικρά Ασία.
Τα ιδιωτικά ταπητουργεία έχουν κλείσει τα περισσότερα, μη αντέχοντας τον φοβερό ανταγωνισμό από τα εισαγόμενα. Τα ελάχιστα εναπομείναντα φυτοζωούν, λειτουργώντας ως επιδιορθωτήρια ταπήτων, αντί να παράγουν νέα προϊόντα. 

Εάν υπήρχε η πολιτική βούληση, πολλά μπορούσαν να γίνουν, αντί να απαξιώνουμε και στο τέλος να κλείνουμε -  να κόβουμε δηλαδή τα χέρια μας - τα εργαλεία του κράτους. 

Είναι πρωτίστης σημασίας να ενταχθεί η Χειροτεχνία και οι Χειροτεχνικές Επιχειρήσεις στα πλαίσια μιας συστηματικής πολιτικής για την προώθηση, προβολή και διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και των συμβόλων της, να καταγραφούν όλα τα εργαστήρια και να υποστηριχθούν  οι επιχειρήσεις αυτές, σε όλα τα επίπεδα: υλικοτεχνικό, χρηματοοικονομικό, προώθηση πωλήσεων, εξαγωγές.

Υπάρχουν αξιόλογα εργαστήρια στην Ελλάδα, τόσο στην Κεραμική, στην Αργυροχρυσοχοΐα, ή στην Εικονογραφία, όπου με την βοήθεια και συμβολή ενός κρατικού Φορέα θα μπορούσαν να αναγνωριστούν διεθνώς και να συμβάλουν στην εξαγωγική προσπάθεια της χώρας.

Ας μην ξεχνάμε την μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, του εμπορικού τμήματος του Μουσείου Μπενάκη και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, στην αναπαραγωγή πιστών Αντιγράφων, που έχει γίνει με την συνεργασία των Μουσείων με εργαστήρια χειροτεχνίας.

-----------------------

Τα Crafts Councils στην Ευρώπη:

Όλες σχεδόν οι χώρες της Ευρώπης, Αγγλία, Ιρλανδία, Γερμανία, Φιλανδία, κλπ. έχουν αναπτύξει και λειτουργούν με μεγάλη επιτυχία τα Crafts Council.

Τα Crafts Council είναι Οργανισμοί, όπως ήταν ο ΕΟΜΜΕΧ ΑΕ, που εποπτεύουν και συμβάλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη χειροτεχνικών επιχειρήσεων και προϊόντων και στην οικονομική συμβολή τους στην οικονομία της χώρας.

H Μεγάλη Βρετανία ως προς την Χειροτεχνία έχει ξεφύγει 30 χρόνια μπροστά.
Ο κεντρικός φορέας για την εφαρμογή της πολιτικής για την χειροτεχνία είναι το Συμβούλιο Χειροτεχνίας (Crafts Council), το οποίο παίζει έναν καθαρά επιτελικό ρόλο πολιτικής με 700  περίπου οργανώσεις - μέλη σε όλη την επικράτεια.

Παρέχει τεχνική και οικονομική υποστήριξη σε χειροτεχνικές επιχειρήσεις, καθώς και μεγάλη υποστήριξη στην προώθηση των χειροτεχνικών προϊόντων. Οι οργανώσεις - μέλη χρηματοδοτούνται από τις κατά τόπους τοπικές αυτοδιοικήσεις και από το Εθνικό Λαχείο της χώρας, για να υποστηρίζουν και να αναπτύσσουν την τοπική Χειροτεχνία.

Ο σκοπός του Crafts Council είναι να κάνει την Μ. Βρετανία το νούμερο 1 μέρος του κόσμου, όπου κανείς μπορεί να δημιουργήσει, να δει, να συλλέξει (αγοράσει) και να μάθει την σύγχρονη Χειροτεχνία (Contemporary Craft).

Οι στόχοι τους είναι:

1. Να κτίσουν μια ισχυρή οικονομία και υποδομή για την σύγχρονη Χειροτεχνία.
2. Να αυξήσουν και να διευρύνουν το αγοραστικό κοινό για σύγχρονα χειροτεχνικά προϊόντα.
3. Να τιμήσουν την υψηλής ποιότητας χειροτεχνική δημιουργία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Η Ιρλανδία, που είναι χώρα κοντινότερη στην νοοτροπία με την Ελλάδα, το αντίστοιχο Συμβούλιο Χειροτεχνίας (Crafts Council) εποπτεύεται και συνεργάζεται στενά με το Υπουργείο Επιχειρήσεων, Εμπορίου και Καινοτομίας.

Χρηματοδοτείται από αυτό, μέσω του προγράμματος Enterprise Ireland. Έχει πάνω από 2.300 εγγεγραμμένα μέλη (οργανώσεις και επιχειρήσεις) από όλους τους τομείς της Χειροτεχνίας.
Είναι Ανώνυμη Εταιρία με 10 από τα 15 μέλη του ΔΣ αιρετά.

Από έρευνα που έγινε το 2010 για λογαριασμό του Crafts Council καταγράφηκαν 5.771 χειροτεχνικές επιχειρήσεις με περίπου 11.415 εργαζόμενους.
Ο κύκλος εργασιών τους υπολογίζεται στα 498 εκ. ευρώ, από τα οποία 373,5 εκ ευρώ είναι από εγχώριες πωλήσεις και 124,5 εκ. ευρώ από εξαγωγές.

Στην ίδια έρευνα γίνεται πρόβλεψη να αυξηθούν οι επιχειρήσεις στις 7.589 και ο κύκλος εργασιών τους στα 703,5 εκ. ευρώ, από τα οποία 527,6 εκ ευρώ από εγχώριες πωλήσεις και 175,8 εκ. ευρώ από εξαγωγές.
Στην Αναφορά της Ομάδας Κρούσης για την Καινοτομία (Report of the Innovation Taskforce) γίνεται ιδιαίτερη αναφορά της Χειροτεχνίας, ως βασικός παράγοντας ανάπτυξης για το μέλλον της Ιρλανδίας.                                                                                                                                                                                                                                                        
Στο πρόγραμμα δράσης 2010 - 2012 του Crafts Council της Ιρλανδίας αναφέρεται ότι: Μέρος του κλειδιού για την αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης είναι η ανάπτυξη της εγχώριας βιομηχανίας και των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης και της Χειροτεχνίας.

Το 51% των χειροτεχνικών επιχειρήσεων της χώρας είναι διεσπαρμένες σε όλη την επικράτεια και στα πιο απομακρυσμένα σημεία, με αποτέλεσμα να προσφέρουν εργασία και να προσδίδουν αξία στις τοπικές κοινωνίες και στην οικονομία τους.

Ο πολιτισμός της Ιρλανδίας θεωρήθηκε ως τομέας στρατηγικού πλεονεκτήματος, που πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω. (Sustainable economic renewal).
Οι χειροτέχνες, εκτός του ότι είναι επιχειρηματίες και καινοτόμοι, είναι τεράστιας σημασίας, γιατί αποτελούν τους θεματοφύλακες της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, προστατεύοντας, διατηρώντας και εμπλουτίζοντας τον πολιτιστικό της πλούτο και συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας.

Εάν η Ιρλανδία, λοιπόν, που έχει θεωρήσει τις Χειροτεχνικές της Επιχειρήσεις και τη πολιτισμική της κληρονομιά σαν τομέα στρατηγικού πλεονεκτήματος για τη χώρα της, διέθετε την Πολιτισμική κληρονομιά της Ελλάδας, μπορούμε να φανταστούμε, πως θα είχαν οργανώσει και αξιοποιήσει το “Στρατηγικό τους αυτό Πλεονέκτημα”.

Παράλληλα, βλέπουμε τι προσπάθειες καταβάλλουν τα γειτονικά μας Σκόπια, να οικειοποιηθούν ό,τι μπορούν από την Πολιτισμική κληρονομιά της Ελλάδας, για να εξασφαλίσουν και αναπτύξουν μια κάποια τουριστική και οικονομική υποδομή.

Σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει τέλος και το World Crafts Council που σκοπό έχει να ενισχύσει το θεσμό της Χειροτεχνίας σαν ένα ζωτικό τμήμα της πολιτιστικής και οικονομικής ζωής κάθε χώρας, να εντάξει την χειροτεχνία και τα χειροτεχνικά προϊόντα στο βασικό τρόπο διαβίωσης, συνδέοντας το παρελθόν και τις υπάρχουσες παραδόσεις με το μέλλον και την μοντέρνα τεχνολογία. Και όλα αυτά βεβαίως, να λειτουργούν παράλληλα με την ενίσχυση της οικονομίας και την μείωση της ανεργίας.

Καταλήγοντας, θα θέλαμε να επισημάνουμε εκ νέου, τη μεγάλη σπουδαιότητα της υποστήριξης της χειροτεχνίας της χώρας μας και το τεράστιο κόστος εγκατάλειψής της και να σας παρακαλέσουμε, από το επίπεδο αρμοδιότητάς σας, να ενεργήσετε με ιδιαίτερη φροντίδα, με κατάλληλες πολιτικές στήριξης και ανάπτυξης, ώστε να παραμείνει ενεργό το κομμάτι αυτό των επιχειρήσεων, για διατήρηση της πολιτισμικής μας κληρονομιάς και του πολιτισμικού μας πλούτου, που αποτελεί και τη μεγαλύτερη πολιτισμική κληρονομιά της Ευρώπης και κατ’ επέκταση του Δυτικού κόσμου.

Α. Οικονομίδου για τα ΑΛΗΘΙΝΑ ΨΕΜΑΤΑ