Ο κοινωνιολόγος, βιολόγος και φιλόσοφος Henri Laborit διατύπωσε κάποτε την υπόθεση ότι τα άτομα που γίνονται αντικείμενα καταπίεσης έχουν μόνο τρεις επιλογές: την υποταγή, την αντίσταση ή την διαφυγή. Στα πλαίσια της κοινωνικοβιολογικής ανάλυσης, η αυτοκτονία αποτελεί την πιο ακραία μορφή διαφυγής. Εν όψει της προγραμματισμένης κρίσης που ξέσπασε σε ολόκληρη την Ευρώπη, τα θύματα της αδικίας δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούν ότι το καλύτερο αντίδοτο για την βάναυση μεταχείρισή τους από οποιοδήποτε σύστημα είναι η καταπολέμηση αυτού του συστήματος.

Του Marco Revelli* για το γαλλικό ειδησεογραφικό ιστολόγιο Voltaire Network

Το τελευταίο θύμα ήταν ένας 45χρονος επιχειρηματίας από το Aλτίβολι της επαρχίας Τρεβίζο στην Ιταλία, ο οποίος απαγχονίστηκε σε μια αποθήκη δίπλα από στο σπίτι του. Η πρώτη αυτοκτονία του 2012 ήταν αυτή ενός συνταξιούχου από το Μπάρι. Στις 2 Ιανουαρίου, πήδησε από το μπαλκόνι του, αμέσως αφού παρέλαβε επιστολή από το Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας, το οποίο του ζητούσε να εξωφλήσει ένα μεγάλο ποσό που χρωστούσε. Ανάμεσα σε αυτά τα δύο περιστατικά, αναφέρουμε ενδεικτικά έναν 27χρονο εργαζόμενο ο οποίος αυτοπυρπολήθηκε, έναν κατασκευαστή κορνιζών από τη Ρώμη, ο οποίος απαγχονίστηκε, έναν 47χρονο ηλεκτρολόγο από το Σαν Ρέμο, που αυτοπυροβολήθηκε... Και ο τραγικός κατάλογος δεν έχει τέλος.

Ανάμεσα στους ενόχους για αυτά τα εγκλήματα δεν θα πρέπει να παραλείψουμε την εφαρμοζόμενη πολιτική του κοινωνικού σφαγείου της ιταλικής κυβέρνησης. Χθες, για παράδειγμα, κατάργησαν την απαλλαγή των ανέργων από την καταβολή του μέρους των εξόδων νοσηλείας που αντιστοιχεί στους ασθενείς. Η απόφαση αναιρέθηκε αρκετές ώρες αργότερα, μετά από την δημόσια κατακραυγή, οπότε και μας ενημέρωσαν ότι έγινε ένα "απλό λάθος" στο κείμενο. Αυτό είναι το ανθρώπινο κόστος που καταβάλλεται καθημερινά για να συντηρηθεί η σκηνοθετημένη οικονομική κρίση. Η πολιτική έχει χαρακτηριστεί από αρκετούς ως "κρατικό σφαγείο". Ο όρος είναι ακριβής, διότι πίσω από τις οικονομικές πολιτικές, τα νομοσχέδια και τις "παραλείψεις" εκ μέρους των δημόσιων αρχών δεν υπάρχει καμιά άγνοια ή αφέλεια. Αλλά θα πρέπει να προσθέσουμε στον όρο αυτό και έναν άλλο: τις "εκατόμβες των αγορών".

Μια προσεκτική ανάγνωση των επαγγελματικών προσόντων σε αυτό τον κατάλογο των αυτόχειρων μας οδηγεί στην διαπίστωση ότι πρόκειται για εργαζόμενους, ανέργους, μικρομεσαίους επιχειρηματίες και συνταξιούχους. Τα ονόματα και το δράμα τους κρύβονται επιμελώς πίσω από τις θολές στατιστικές της αγοράς εργασίας, η δομή της οποίας "επανασχεδιάζεται" από την κυβέρνηση. Οι τραγικοί αυτοί θάνατοι μας αποκαλύπτουν με ακρίβεια το γεγονός ότι αυτοί οι αριθμοί δεν μπορούν να αποσυνδεθούν από τη ζωή των πραγματικών ανθρώπων.

Όταν ο Λουτσιάνο Γκαλίνο επέμενε ότι "η ανθρώπινη εργασία δεν είναι εμπόρευμα", δεν διατύπωνε κάποια ιερή και χρήσιμη πολιτισμική θεωρία, προκειμένου να συζητηθεί σε φιλικούς τόνους σε κάποια πανεπιστημιακά σεμινάρια. Αναφερόταν στις ακραίες και βίαιες επιπτώσεις στην ανθρώπινη ζωή όταν στον "ιστό" της εργασίας και των εργαζομένων, ως βιοοικονομικής μονάδας, παρατηρείται ένα ρήγμα. Όταν οι ζωές των εργαζόμενων ανθρώπων υποβαθμίζονται σε μια αμιγώς οικονομική προπαίδεια, που υπόκειται στους απαράβατους νόμους των αγορών, χωρίς τα φίλτρα, τις προστατευτικές ομπρέλες και τους φραγμούς, που θα έπρεπε κανονικά να προστατεύουν την πανταχού παρούσα και επεμβατική διαδικασία της εμπορικοποίησης.

Το εγκάθετο επιτελείο-τσίρκο που έχει αναλάβει την κυβέρνηση στην Ιταλία αγνοεί αυτούς τους θανάτους, προτιμώντας τον στρουθοκαμηλισμό μέσα στην κινούμενη άμμο των υπερβολών του, αλλά το 2012 οι "εκατόμβες των αγορών" εξακολούθησαν να αυξάνονται: 362 αυτοκτονίες ανέργων, 192 θάνατοι ελεύθερων επαγγελματιών και 144 θάνατοι ιδιοκτητών μικρομεσαίων επιχειρήσεων. (Οι μεγαλοεπιχειρηματίες δεν αυτοκτονούν. Απλά φεύγουν για άλλες χώρες).

Έχουμε αγγίξει τους δύο θανάτους την ημέρα. Ο παρανοϊκός επιστήμονας Μόντι μας ομολόγησε ο ίδιος την αλήθεια, αν και χρησιμοποίησε έναν ευφημισμό, που ωστόσο δεν μείωσε σε καμιά περίπτωση την δραματική αλήθεια της δήλωσής του: "Ζωές που έκλεισαν βία, λόγω απελπισίας"... μας είπε ο πρωθυπουργός. Μίλησε επίσης για το "πολύ υψηλό τίμημα" και επανέλαβε ότι στην Ελλάδα ο αριθμός των αυτόχειρων είχε φτάσει ήδη τους 1.725! Δεν αμφισβητεί κανείς ότι αυτός ο τραγικός αριθμός όντως ισχύει για την Ελλάδα, αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι αν κηρυχθεί πτώχευση στην Ιταλία η εκατόμβη θα αυξηθεί δραματικά και εδώ, για να καταλήξουμε να μιλάμε κυριολεκτικά για κυβέρνηση-σφαγείο.

Αυτό που δεν μας είπε ο εγκάθετος επικεφαλής της κυβέρνησης τεχνοκρατών, είναι ότι αυτή η κλιμάκωση των θανάτων στην Ιταλία, όπως και αυτών στην Ελλάδα, είναι το προϊόν τη ίδιας οικονομικής και κοινωνικής κουλτούρας που στηρίζει αυτό ακριβώς το είδος "ηγετών". Είναι επίσης ο καρπός ενός παγκόσμιου "οράματος" μιας οικονομικής θεωρίας που ενώ "απέτυχε", όπως οι ίδιοι παραδέχονται, εξακολουθεί να παρουσιάζεται ως το απόλυτο δόγμα. Αυτό το δόγμα έγινε την περασμένη εβδομάδα συνταγματική αρχή με την μορφή νέων νομοσχεδίων "για την εξισορρόπηση του προϋπολογισμού". Θα μας πουν και πάλι ότι αυτή είναι η παγκόσμια νομοτέλεια και δεν υπάρχει εναλλακτική οδός.

Όλα γίνονται στο όνομα μιας κρυφής, απρόσωπης και στυγνής κυριαρχίας, που στερείται μέλλοντος, αλλά ασκεί τεράστια επιρροή στο παρόν, και επιτάσσει αυτούς τους "κομισάριους" των περιφερειακών χωρών να τρέχουν από τη μια χώρα στην άλλη, επιδεικνύοντας τα τρόπαια-κεφάλια των νεκρών εργατικών νομοθεσιών τους, ελπίζοντας ότι θα εισπράξουν το καταφατικό νεύμα των αγορών, ενώ οι χώρες τους πορεύονται ήδη σε ολέθριο κατήφορο. Και με αυτό το δόγμα ως προϋπόθεση, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να βγούμε από αυτό το λάκο του θανάτου.

Από αυτό το τούνελ δεν υπάρχει καμιά διέξοδος. Αυτό γίνεται όλο και περισσότερο εμφανές. Αν θέλουμε να δούμε ένα τέλος σε αυτές τις "εκατόμβες των αγορών", θα πρέπει να περιορίσουμε τον έλεγχο που ασκούν οι αγορές στην ίδια τη ζωή μας. Θα πρέπει να εργαστούμε για να δημιουργήσουμε μια πολιτιστική και κοινωνική ανάκαμψη, μια ριζοσπαστική πολιτική, όχι μόνο εδώ στην εύθραυστη περιφέρεια μας, αλλά στην καρδιά της Ευρώπης, όπου το εφιαλτικό αυτό "όραμα" είναι ακόμη πιο ισχυρό.

Θα είναι δύσκολη αυτή η αποστολή και πολύ μακρύς ο δρόμος. Γι' αυτό θα πρέπει να πιάσουμε δουλειά το ταχύτερο δυνατόν.

*Ο Marco Revelli είναι καθηγητής ιστορίας και κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο του Τορίνο.

Kωνσταντίνος

ΠΗΓΗ ΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ