Τους ήρθε λίγο απότομα μετά από τόσες οικονομικές επιτυχίες. Αλλά και πάλι το λογύδριο το είχαν έτοιμο. Στη μνημονιακή καταστροφή που οι ίδιοι βλέπουν ευκαιρία, όλα είναι ατομική ευθύνη και με τον κατάλληλο πολλαπλασιαστή γίνονται συλλογική ευθύνη απ' την οποία δεν γλιτώνει κανένας (άλλος). Η τραγική κατάληξη δύο φοιτητών οφείλεται, μαθαίνουμε, στην έλλειψη γνώσεων περί πυρασφάλειας. Πιθανόν για τον ίδιο λόγο χάθηκαν πριν τρεις μήνες και τα τρία ανήλικα αδέλφια στην Καβάλα. Μερικοί μάλιστα περιέγραψαν το μαγκάλι ως φοιτητικό πάρτυ, λες και οι φοιτητές δεν πήραν στα σοβαρά τα λόγια του Όλι Ρεν, «the party is over». Είναι, άραγε, δυνατόν να κατηγορούμε για ένα μαγκάλι ή μια ξυλόσομπα ως ηθικό αυτουργό το σύστημα εξουσίας; Οι απολογητές του συστήματος αναρωτιούνται. Από αύριο θα ξαναμιλούν για τους ανθρώπους που δολοφονήθηκαν στην Marfin. Ποιος ορίζει το μέτρο της ηθικής;

 Οι απολογητές αρνούνται τις ευθύνες των κυβερνώντων για την δραματική πτώση του βιοτικού επιπέδου που συνεπάγεται κόστος σε ανθρώπινες ζωές. Αναρωτιούνται άλλοτε με κυνισμό και άλλοτε με ειρωνεία, αν μπορεί να είναι ηθικός αυτουργός ο κάθε κ. Στουρνάρας για τον θάνατο των φοιτητών δίπλα στο μαγκάλι ή τον θάνατο των ανήλικων αδελφών δίπλα στη ξυλόσομπα. Όμως, αν είναι κανείς να μιλήσει για ευθύνες, αυτές δεν είναι ηθικές. Είναι πολιτικές. Η αύξηση τις τιμής του πετρελαίου θέρμανσης που αναγκάζει χιλιάδες οικογένειες «προφανώς να κρυώνουν» δεν είναι ανήθικη. Είναι η πολιτική επιλογή ενός ταξικού κράτους. Και η επιλογή αυτή δεν είναι πρωτόγνωρη στην Ιστορία, όπως πρωτόγνωρη δεν είναι και η απόδοση πολιτικών ευθυνών.

Διαβάζοντας τους απολογητές του Μνημονίου είναι σαν να ξαναμαθαίνεις Ιστορία. Σ' αυτήν την νέα Ιστορία (μετά το τέλος της Ιστορίας), η αυξανόμενη περιθωριοποίηση και η φτώχεια ολοένα περισσότερων πολιτών δεν συνιστούν ποτέ λόγο για να εξεγείρονται οι λαοί ενάντια στις πολιτικές τους ηγεσίες. Ορκιζόμενοι πίστη στους νονούς της εξουσίας, οι απολογητές προσπαθούν να σε πείσουν ότι η μεγαλύτερη συμφορά που μπορεί να σε βρει -εσένα προσωπικά- είναι η προσβολή της κολωνακιώτικης αισθητικής (τους). Κυριολεκτούν. Αν εμφανιστείς εξεγερμένος στο πλάνο τους, κινδυνεύεις να φας το ξύλο της ζωής σου. Δεν έχει σημασία που είσαι άνεργος και απλήρωτος μήνες και δεν αντέχεις άλλο. Σημασία έχει που δεν διάβασες Ντίκενς και Ουγκώ από το πρωτότυπο. Βλέπεις, ακόμα και την Τέχνη οι ομοτράπεζοι της εξουσίας την έχουν πάρει εργολαβία και την μοιράζουν σαν πιστοποιητικό νομιμοφροσύνης. Η εποχή μας αναζητά εναγωνίως τις διαφορές της από τις φάμπρικες του 19ου αιώνα. Προς το παρόν, εσύ που πεθαίνεις δίπλα στο μαγκάλι σήμερα δεν υπάρχεις ούτε ως ήρωας μυθιστορήματος.

Είναι η πολιτική, λοιπόν. Και με την πολιτική που ακολουθεί, το σύστημα εξουσίας διασφαλίζει κατά προτεραιότητα τους μηχανισμούς αναπαραγωγής του, ύστερα τους ολιγάρχες χρηματοδότες των μηχανισμών και τέλος τους «δικούς του» ανθρώπους, τους ηλίθιους που νομίζουν ότι ένα φιλικό χτύπημα στην πλάτη, ένα μικρό προνόμιο, μια κατ' ιδίαν κουβέντα θα τους γλιτώσει από τη δυστυχία των άλλων. Πολλές φορές, τους παραπάνω τους πιάνει ο πόνος, όπως πονάει ο πιστός στην εκκλησία για αυτόν που σταυρώθηκε παίρνοντας πάνω του το βαρύ φορτίο της σωτηρίας. Καταντώντας τη δημοκρατία ναό εξαγνισμού, το σύστημα θα πάρει μπόνους πενήντα εδρών, θα συλλάβει αυθαίρετα όποιον το αμφισβητεί και θα λάβει έντεκα εκατομμύρια ευρώ για τις χρυσές υπηρεσίες του ώστε να θεσμοθετήσει νόμιμα και ηθικά την καταδίκη 61,7% των νέων στην ανεργία και 30,4% των ανηλίκων στα όρια της φτώχειας. Στη νέα Ιστορία, οι μαθητές θα μαθαίνουν για τους κανόνες πυρασφάλειας και τους κινδύνους από το μονοξείδιο του άνθρακα αλλά όχι τους κανόνες της δημοκρατίας και τους κινδύνους από τον μονόδρομο στη φτώχεια.

Οι απολογητές του συστήματος ισχυρίζονται πως γνωρίζουν τι σημαίνουν οι δυσκολίες και οι θυσίες όσων πλήττονται και στριμώχνονται στα κατώτερα στρώματα της κοινωνικής ιεραρχίας. Λένε ότι ξέρουν αλλά η αλήθεια είναι ότι ξέρουν ανώδυνα, δεν βιώνουν τις συνέπειές της αδικίας και του αποκλεισμού. Δεν βιώνουν την αστυνομική βία, την εργοδοτική αυθαιρεσία, την παντελή έλλειψη προοπτικής, την ντροπή που νιώθουν γυναίκες και άντρες όταν δεν έχουν να προσφέρουν τα αυτονόητα σ' αυτούς που στηρίζονται πάνω τους. Αυτά που κάνουν την κοινωνία να βυθίζεται στην ανασφάλεια αποτελούν εχέγγυα για την ασφάλεια των απολογητών. Γι' αυτό προτιμούν την ηθική ανάγνωση της πραγματικότητας. Μπορεί να μην έχεις να ζήσεις αλλά σε περιμένει ο παράδεισος. Ταιριάζει εδώ αυτό που είπε πρόσφατα ο σύντροφος Φώτης Κουβέλης από το βήμα της Βουλής σε μια αποστροφή του λόγου του: «Ζούμε σε διαφορετικό κόσμο ή ακριβέστερα έχουμε διαφορετική πολιτική ηθική απέναντι στα μεγέθη και τις πραγματικές καταστάσεις».

Πράγματι, μπορεί κανείς να ζει σε διαφορετικό κόσμο από τον καμμένο ανορθολογισμό αλλά ποιο είναι το μέτρο της ηθικής που επιτρέπει την επιλεκτική χρήση της μίας Δεξιάς ή της άλλης ως κυβερνητικό εταίρο; Πού βασίζονται οι πολιτικές συνεργασίες των κομμάτων; Στην πολιτική ή την ηθική; Τρία χρόνια τώρα γίνεται σαφές πως το Μνημόνιο για τους ανθρώπους του δεν είναι πολιτική αλλά ηθική υποχρέωση μιας κοινωνίας που πρέπει να τιμωρηθεί για τις αμαρτίες της. Στη Χαλκιδική πριν μερικές ημέρες η αστυνομία συνέλαβε πολίτη, ενεργό μέλος των κινητοποιήσεων ενάντια στις εγκαταστάσεις χρυσού με την κατηγορία της «ηθικής αυτουργίας». Την ίδια στιγμή οι απολογητές αρνούνται την ηθική αυτουργία του κάθε κ. Στουρνάρα για τα θύματα της μνημονιακής πολιτικής. Δύο μέτρα και δυο σταθμά; Στην πραγματικότητα, μία πολιτική ηθική. Αυτή που ξέρει να διακρίνει μόνο ηθικές αυτουργίες για να καταδικάζει κατά το δοκούν. Η απάντηση της πραγματικότητας δεν μπορεί παρά να είναι πολιτική.

Του Αδάμ Γιαννίκου

ΠΗΓΗ