Χρειάστηκε ένας σχετικώς άγνωστος Βρετανός πρώην πανεπιστημιακός να προπαγανδίσει τη θεωρία του περί της χρηματοοικονομικής κρίσης, για να επιβεβαιωθεί αυτό που υποψιάζονταν από την αρχή πολλοί: Υπεύθυνοι είναι οι «εταιρικοί ψυχοπαθείς» στα ηνία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Ο Κλάιβ Μπόντι, ώς πρόσφατα καθηγητής στο Nottingham Business School του Nottingham Trent University, υποστηρίζει πως ψυχοπαθείς είναι το 1% των «ανθρώπων που, ίσως λόγω παραγόντων που σχετίζονται με ανωμαλίες της εγκεφαλικής συνδεσμικότητας και χημείας» έχουν έλλειψη «συνείδησης, ελάχιστα συναισθήματα, και εμφανίζουν συναισθηματική ανικανότητα για συμπάθεια ή αντιπάθεια για άλλους ανθρώπους». Αποτέλεσμα, όπως τονίζει ο ίδιος, οι άνθρωποι αυτοί να είναι «εξαιρετικά ψυχροί, πολύ πιο υπολογιστές και ανηλεείς προς τους άλλους απ’ όσο ο υπόλοιπος κόσμος και επομένως απειλή για τις εταιρείες στις οποίες εργάζονται και για την κοινωνία».

Πώς κατορθώνουν άνθρωποι με τέτοια ψεγάδια να ανεβαίνουν στην κορυφή φαινομενικά επιτυχημένων οργανισμών;

Σύμφωνα με τον Μπόντι, οι ψυχοπαθείς εκμεταλλεύονται τη «σχετικώς χαοτική φύση των σύγχρονων επιχειρήσεων», που περιλαμβάνει «ταχείες αλλαγές, διαρκή ανανέωση» και μεγάλες ανατροπές σε «βασικό προσωπικό». Τέτοιες συνθήκες τους επιτρέπουν να ανέρχονται με ένα συνδυασμό «χάρης» και «χαρίσματος», που κάνει «τη συμπεριφορά τους αόρατη» και «τους κάνει να φαίνονται φυσιολογικοί, ίσως και ιδανικοί, ηγέτες».

Για τη Γουόλ Στριτ -ένα ταχέως μεταλλασσόμενο και πολύ δυναμικό εταιρικό περιβάλλον, ιδίως όταν οι εταιρείες μεταμορφώθηκαν από ιδιωτικές σε εισηγμένες- το πρόβλημα ξεκίνησε όταν οι γητευτές αυτοί βρέθηκαν στα ευρύχωρα γραφεία σημαντικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Τότε, σύμφωνα με τον Μπόντι, «κατόρθωσαν να επηρεάσουν το ηθικό κλίμα ολόκληρου του οργανισμού». 

Ηταν εκείνοι που «σε μεγάλο βαθμό προκάλεσαν την κρίση» γιατί «η πεισματική επιδίωξη του πλουτισμού και της αυτοανάδειξης οδήγησε στην εγκατάλειψη της παλαιού τύπου έννοιας περί ”ευγένειας που υποχρεώνει”, ισότητας, δικαιοσύνης, ή κάθε άλλης έννοιας εταιρικής κοινωνικής ευθύνης». 

Ο Μπόντι δεν δίνει ονόματα, όμως ο τύπος της προσωπικότητας που περιγράφει είναι αναγνωρίσιμος από όλους. Οπως υποστηρίζει, αυτοί φαίνονται «ανεπηρέαστοι» από τις καταρρεύσεις που προκαλούν. «Αυτοί οι ψυχοπαθείς μοιάζουν να μην ενοχλούνται από το χάος τριγύρω τους, να μην επηρεάζονται από εκείνους που έχασαν δουλειά, οικονομίες και επενδύσεις, αλλά και αμετανόητοι για όσα έκαναν. Ψεύδονται χαρωπά για την ανάμειξή τους στα γεγονότα, κατηγορούν άλλους πολύ πειστικά και δεν αμφιβάλλουν για την αξία τους. Ευχαρίστως αποχωρούν από την οικονομική καταστροφή που επέφεραν, με τεράστιες αποζημιώσεις και ρόλο συμβούλων κυβερνήσεων για το πώς εμποδίζονται τέτοιες οικονομικές καταστροφές».

Ο Μπόντι παραδέχεται ότι η θεωρία του είναι σχετικά αδοκίμαστη και ότι θα επωφελούνταν από περαιτέρω έρευνα στις προσωπικότητες των ηγετών εταιρειών που βρέθηκαν σε σοβαρό κίνδυνο στην κρίση. Προτείνει όμως πώς να εμποδιστούν οι ψυχοπαθείς να ανέλθουν σε θέσεις εξουσίας στη Γουόλ Στριτ και αλλού:
«όποιος παίρνει αποφάσεις που επηρεάζουν πολλούς άλλους, για θέματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, τοξικών αποβλήτων, χρηματιστηρίων, απασχόλησης, πρέπει να διαπιστώνεται όχι μόνο πως δεν είναι ψυχοπαθής, αλλά και πως νοιάζεται για τους άλλους».

WILLIAM D. COHAN / Bloomberg


Το είδαμε ΕΔΩ