Μήπως πρέπει η Γερμανία να φύγει από το ευρώ; Στο κάτω – κάτω είναι πράγματι η μεγάλη χώρα με την προφανή επιλογή της εξόδου.Το ερώτημα έχει γίνει ακόμη πιο σχετικό μετά την απόφαση της Angela Merkel, της συντηρητικής Γερμανίδας καγκελαρίου, να υποστηρίξει τον Mario Draghi, διοικητή της ΕΚΤ, αντί τον Jens Weidmann, τον επικεφαλής της Bundesbank που διόρισε η ίδια, για τα σχέδια αγοράς ομολόγων κυβερνήσεων με προβλήματα.

Ο διοικητής της Bundesbank, του πιο αξιοσέβαστου θεσμού της Γερμανίας, έχει γίνει τώρα ο «εκπρόσωπος» των συντηρητικών Γερμανών ευρωσκεπτικιστών. Η ΕΚΤ, συνειδητοποιούν οι Γερμανοί, δεν θα γίνει η μετεμψύχωση της Bundesbank. Για μια ακόμη φορά, θα θυμηθούμε ότι η ευρωζώνη είναι ένας μίζερος γάμος. Μήπως το διαζύγιο, όσο δύσκολο κι αν αποδειχθεί, να είναι καλύτερο;
Για να μελετήσουμε το ερώτημα από γερμανικής πλευράς, πρέπει να διακρίνουμε τα εσφαλμένα επιχειρήματα από τα ορθά επιχειρήματα. Όπως δείχνει η πρόσφατη έρευνα του Βέλγου οικονομολόγου Paul de Grauwe, που βρίσκεται τώρα στο London School of Economics, είναι εύκολο να βρεθούν παραδείγματα των πρώτων.

Στην έκθεση τίθεται το ερώτημα κατά πόσον η άθροιση καθαρών αξιώσεων στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικων Τραπεζών σημαίνει ότι θα χάσει πολλά αν η ευρωζώνη διαλυθεί. Η απάντησή της είναι: Όχι.

Πρώτον, η Γερμανία έχει συγκεντρώσει καθαρές διεκδικήσεις από τον υπόλοιπο κόσμο –και άλλα μέλη της ευρωζώνης- όχι εξαιτίας της εσωτερικής λογιστικής καταμέτρησης στις κεντρικές τράπεζες, αλλά λόγω των μεγάλων πλεονασμάτων στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών.

Οι Γερμανοί κάνουν δύο επιχειρήσεις: Εξάγουν αγαθά, στο οποίο είναι εξαιρετικοί, και εισάγουν χρηματοπιστωτικές απαιτήσεις, στο οποίο δεν είναι. Με δυο λόγια, τα γερμανικά πλεονάσματα έχουν εκθέσει τους Γερμανούς στο χρηματοοικονομικό ρίσκο. Όμως τα ισοζύγια στο Ευρωσύστημα δεν είναι καλός δείκτης αυτού του κινδύνου. Έχουν εκτιναχθεί, όπως λέει η έκθεση, εξαιτίας των κερδοσκοπικών χρηματοοικονομικών εισροών, όχι εξαιτίας των ισοζυγίων συναλλαγών.

Αυτές οι ροές δεν αλλάζουν τις καθαρές διακρατικές απαιτήσεις. Ας υποθέσουμε ότι οι ιδιοκτήτες ενός ισπανικού τραπεζικού λογαριασμού, μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους σε μια γερμανική τράπεζα. Έτσι, αυξάνουν το παθητικό της ισπανικής κεντρικής τράπεζας και το ενεργητικό της Bundesbank, εντός του Ευρωσυστήματος. Εν τω μεταξύ, η γερμανική τράπεζα θα έχει υποχρέωση έναντι του Ισπανού καταθέτη και αποθεματική θέση στην Bundesbank. Η καθαρή θέση της Γερμανίας θα μείνει ίδια. Αλλά οι καθαρές απαιτήσεις στην Bundesbank θα αυξηθούν, ενώ εκείνες του γερμανικού ιδιωτικού τομέα θα συρρικνωθούν.

Δεύτερον, αυτό δεν εκθέτει τον Γερμανό φορολογούμενο σε τεράστιες απώλειες. Η αξία των υποχρεώσεων της Bundesbank – η χρηματική της βάση – δεν εξαρτάται από την αξία αυτών των ενεργητικών. Η αξία των χρημάτων της εξαρτάται από την αγοραστική δυνατότητα. Σε ένα νομισματικό σύστημα χωρίς αντικρίσματα, οι κεντρικές τράπεζες δεν χρειάζονται ενεργητικά, παρά μόνο για λόγους νομισματικού ελέγχου. Εχουν την δυνατότητα να δημιουργούν χρήμα από το πουθενά. Αυτό που δίνει αξία στο χρήμα δεν είναι το αντίκρισμα, αλλά ότι ο κόσμος θέλει να διευθετήσει συναλλαγές και το κράτος να διευθετήσει φορολογικές υποχρεώσεις, σε αντάλλαγμα για αυτό.

Ο κίνδυνος για την Γερμανία, σε περίπτωση διάλυσης του ευρώ, είναι ότι ίσως υπάρξουν υπερβολικά γερμανικά νομίσματα ως αποτέλεσμα της προσπάθειας των μη Γερμανών να κάνουν μετατροπές στο νέο νόμισμα. Η Bundesbank θα μπορούσε να το αποτρέψει όμως αυτό, περιορίζοντας την μετατροπή μόνο για τους Γερμανούς πολίτες. Τότε οι ζημίες θα έπεφταν στους ώμους των κατοίκων κρατών των οποίων τα νέα νομίσματα θα βούλιαζαν σε αξία.

Αποδέχομαι τα επιχειρήματα του καθηγητή de Grauwe. Αλλά μπορούν να γυρίσουν ανάποδα. Αν οι Γερμανοί έχουν συγκεντρώσει αξιώσεις χωρίς αξία, μέσω των τεράστιων πλεονασμάτων τους, ίσως θα ήταν καλύτερα να μην είχαν τα πλεονάσματα. Εξίσου, το γεγονός ότι η Γερμανία θα μπορούσε να εξέλθει χωρίς να υποστεί το μέγεθος των ζημιών που φοβούνται πολλοί, καθιστά την έξοδος μια επιλογή.

Πράγματι, ο Charles Dumas της Lombard Street Research ισχυρίζεται ότι η συμμετοχή στο ευρώ έχει ενθαρρύνει την Γερμανία σε μια δαπανηρή εμπορική στρατηγική εις βάρος του λαού και της παραγωγικότητας της οικονομίας. Η στασιμότητα στους πραγματικούς μισθούς, η δημοσιονομική λιτοτητα και τα σχετικά υψηλά πραγματικα επιτόκια, συγκρατούν έντονα την ζήτηση. Όμως τώρα η απαραίτητη θεραπεία στην ασθένεια της ευρωζώνης θα προκαλέσει υψηλότερο πληθωρισμό στην Γερμανία, κάτι που οι Γερμανοί απεχθάνονται.

Όλα αυτά πιστοποιούν ότι ούτε τα οικονομικά, ούτε τα πολιτικά κέρδη από την συμμετοχή στην ευρωζώνη είναι εκείνα που θα ήθελαν οι Γερμανοί ρυθμιστές. Ακόμη χειρότερα, απομένουν ακόμη πολλά χρόνια διαμάχης για τις «διασώσεις» αναδιοργανώσεις χρεών, διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και αντιλαϊκών προσαρμογών στην ανταγωνιστικότητα.

Ίσως ένα οδυνηρό διαζύγιο να ήταν καλύτερο από αυτά.

Ο κ. Dumas αυτό πιστεύει. Πιστεύει ότι η επιστροφή σε ένα ανατιμούμενο γερμανικό μάρκο θα συρρικνώσει τα κέρδη, θα αυξήσει την παραγωγικότητα και θα βελτιώσει το πραγματικό καταναλωτικό εισόδημα. Αντί να δανείζουν τα πλεονάσματα σε άσωτους ξένους, οι Γερμανοί θα απολαύσουν βελτίωση βιοτικού επιπέδου. Επιπλέον, θα προκαλέσει άμεση προσαρμογή στην ανταγωνιστικότητα των μελών της ευρωζώνης, που αλλιώς θα γίνει πολύ αργά, μέσω υψηλού πληθωρισμού στην Γερμανία και υψηλής ανεργίας στους εταίρους.

Η έξοδος είναι πράγματι μια επιλογή. Αν απορριφθεί, όπως πιστεύω ότι θα γίνει, οι ίδιες προσαρμογές θα γίνουν, αλλά με πολύ πιο επίπονους τρόπους. Η εναλλακτική είναι η μεταβίβαση πληρωμών που φοβούνται οι Γερμανοί. Η Γερμανία έχει πληρώσει βαρύ τίμημα για την μερκαντιλιστική στρατηγική. Εντός ή εκτός του ευρώ, δεν μπορεί και δεν πρέπει να συνεχίσει έτσι…


Του Martin Wolf

FT.com
Το είδαμε ΕΔΩ