Αν ξεφύγεις για λίγο από την ενιαία αφήγηση του διαπλεκόμενου Τύπου στην Ελλάδα που κάνει το μαύρο, άσπρο, ίσως αναρωτηθείς γιατί πάμε από το κακό στο χειρότερο και γιατί πέφτει μέσα στις εκτιμήσεις του ο υπογράφων αυτό το κείμενο. «Μέσα» ακόμη και σε οικονομικές προοπτικές που συστήθηκαν ως αφήγηση τα προηγούμενα χρόνια, σε αντιδιαστολή με την κυρίαρχη οικονομική ανάλυση του καθεστώτος και του διεθνούς κέντρου που το υποστηρίζει: η πρόβλεψη προ διετίας ότι μέσα σε δύο χρόνια, το 2012 δηλαδή, θα είχαμε μείωση στην Ελλάδα του μέσου διαθέσιμου εισοδήματος των εργαζομένων κατά 50% και εκτίναξη της ανεργίας στο 25%, που έρχονται σήμερα να επιβεβαιωθούν αντικειμενικά από τις μετρήσεις, απαιτεί εξήγηση από την πλευρά μου. Είναι πιο εύκολο να ερμηνεύσει κανείς γιατί εμείς εκτιμούμε σωστά τις τάσεις από την εφαρμογή του ειδικού καθεστώτος απορρύθμισης της τρόικας για την χώρα μας, παρά να εξηγήσουμε γιατί αποτυγχάνουν όσοι συνδέουν την ανάλυσή τους με την «λεγόμενη» μνημονιακή στρατηγική.

Εκτιμούμε σωστά γιατί αξιολογούμε ορθά τον μηχανισμό που εξυπηρετεί τον ιδιαίτερο σκοπό της ηγεμονεύουσας ελίτ στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με τον στόχο εκείνων που προσδίδουν κανονιστικό χαρακτήρα στην οικονομία μέσω του σύγχρονου νεοφιλελευθερισμού. Με άλλα λόγια, εκτιμούμε ορθά τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας σε σχέση πάντα με την κοινωνική εξέλιξη και την πολιτική δυναμική στην πατρίδα μας, διότι αρνούμαστε να υποταχθούμε στο νεοφιλελεύθερο πολιτισμό που ορίζει τί είναι και τί δεν είναι ορθολογικό. Ελέγχοντας τον ανορθολογισμό των «ορθολογιστών» που κυβερνούν, οι οποίοι επιχειρούν να ουδετεροποιήσουν την οικονομία θεωρώντας ως a priori ορθολογικές ένα σύνολο πολιτικών που σχετίζονται με την επιδίωξη διασφάλισης της υπερσυσσώρευσης και αποκατάστασης του μηχανισμού κερδοφορίας στο πλαίσιο της διαπλοκής και του μεταπρατικού συστήματος, μπορείς σχετικά εύκολα να προσεγγίσεις την αλήθεια και να εξηγήσεις γιατί από το κακό πάμε στο χειρότερο.

Αντί να προσπαθούμε να προπαγανδίζουμε κάθε φορά συμπεριφορές των οικονομικών υποκειμένων που θα ικανοποιούν την ηγεμονεύουσα ελίτ, όπως πράττουν με απόλυτη ομοφωνία τα ΜΜΕ στο πνεύμα «ο σκοπός συντήρησης των συγκεκριμένων οικονομικών σχέσεων που έχουν πακτωθεί στην Ελλάδα, αγιάζει τα θεσμικά μέσα (δεν έχει σημασία αν είναι αντισυνταγματικά ή παραβιάζουν ανθρώπινα ή αστικά δικαιώματα διεθνώς θεμελιωμένα), τα οποία εφαρμόζονται για να ξανα-αποκτήσει λειτουργικότητα ο μεταπρατικός χαρακτήρας της ελληνικής οικονομίας», εξετάζουμε την λογική του εργαλείου (μηχανισμοί, μνημόνια) που δομούν την στρατηγική που θα διαμορφώσει ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο ρύθμισης της οικονομικής μεγιστοποίησης, προς όφελος ασφαλώς εκείνων που εμπλέκονται στις χρηματικές ροές και εκείνων που μεσολαβούν για την μεγιστοποίηση των κερδών των πρώτων, με το αζημίωτο φυσικά.

Οι τελευταίοι αποτελούν τους ενδιάμεσους κρίκους στην αλυσίδα της ελληνικής διαπλοκής και η λειτουργία τους αποσκοπεί αρχικά στην απόλυτη διαστρέβλωση των συνεπειών εφαρμογής της συγκεκριμένης στρατηγικής που εφαρμόζει στην Ελλάδα η τρόικα. Αντιστρέφουν αυτά τα συμφέροντα το σύστημα αξιών που δομεί και απορρέει από την εφαρμογή αντικοινωνικών και αντιλαϊκών πολιτικών με την αιγίδα των επίσημων δανειστών της χώρας. Όταν λες «η οικονομία είναι συμπεριφορά» και υιοθετείς την λειτουργιστική προσέγγιση «όλα είναι οικονομία», είναι προφανές ότι το δίκαιο που ορίζει την ορθολογική συμπεριφορά είναι αυτό που προκύπτει από την λογιστική και στατιστική της εφαρμοζόμενης οικονομικής πολιτικής. Αυτό δημιουργεί τον κανόνα. Όταν, λοιπόν, τα νούμερα δεν σου βγαίνουν και αστοχείς απολύτως σε όλες σου τις μετρούμενες εκτιμήσεις, θα πρέπει να υποθέσεις ότι υπάρχει πρόβλημα με την συμπεριφορά των πολιτών ή πρόβλημα με την δική σου συμπεριφορά;

Εδώ είναι, φίλε αναγνώστη, το πρόβλημα που χαρακτηρίζει τον ανορθολογισμό των «ορθολογιστών» που σε διοικούν. Αντί να καταλάβουν ότι το πρόβλημα της κατάρρευσης της ελληνικής οικονομίας και του κοινωνικού αδιεξόδου είναι η δική τους συμπεριφορά, πιστεύουν ότι φταίνε οι θύλακες αντίστασης στο ξεπούλημα και στην μανιώδη απορρύθμιση αγοράς και διοίκησης. Μα, γίνεται μεταρρύθμιση δίχως απορρύθμιση; «Αυτό είναι ένα μεταβατικό στάδιο για να περάσουμε στην ανάπτυξη», υποστηρίζουν διάφοροι ανόητοι του κεντροδεξιού και κεντροαριστερού χώρου, δίχως να αντιλαμβάνονται ότι αυτή η μορφή σκέψης αντιστοιχεί στην αφήγηση του οικονομισμού και όχι στην οικονομική επιστήμη. Έτσι, από την οικονομία, ως κατ’ εξοχήν πεδίο της οικονομικής σκέψης, περάσαμε ασυναίσθητα στο οικονομικό μοντέλο ορθολογικότητας, το οποίο υιοθετεί νεοφιλελεύθερες υποθέσεις συμπεριφοράς, τις οποίες ορίζει στο πλαίσιο μιας τεχνολογικής διάστασης που αντιστοιχεί στον κανόνα συμπεριφοράς των εύπορων τάξεων. Και ποιες είναι οι εύπορες τάξεις στην Ελλάδα, από ποιους αποτελείται το εν τρίτον της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή; Τους γνωρίζετε: από τους κρατικοδίαιτους επιχειρηματικούς παράγοντες, από τους παραοικονομούντες, από τους φοροκλέφτες και τους ημετέρους της διαπλοκής με τα θαλασσοδάνεια, τις μίζες και τις αρπαχτές. Από αυτούς που έχουν αποταμιεύσει γύρω στα 600 δις ευρώ στο εξωτερικό και από εκείνους που έμαθαν να μεγιστοποιούν τα κέρδη τους μέσω των υπηρεσιών και των υπερτιμολογημένων δημόσιων έργων.

Η λειτουργία αυτής της τάξης εμποδίζει σε κρίσιμο βαθμό την παραγωγική αναδιάρθρωση της χώρας και γίνεται (ένας ακόμα) παράγοντας ύφεσης. Μέσα στην χρόνια πλέον ύφεση το καθεστώς των διαπλεκομένων προπαγανδίζει την μείωση του δημοσίου. Και αυτό ορθολογικό ακούγεται, αν και αποτελεί τον μέγιστο ανορθολογισμό. Τον δημόσιο τομέα τον μειώνεις στην φάση της ανάπτυξης και όχι της βαθιάς δομικής ύφεσης. Αν ήθελαν οι διαπλεκόμενοι να μειώσουν τον δημόσιο τομέα, καθιστώντας τον πιο λειτουργικό και όχι αποθήκη ρουσφετιών, θα το έκαναν την περίοδο που η Ελλάδα γνώρισε μια απολύτως απατηλή ανάπτυξη, που κατέληξε στην χρεοκοπία. Δεν το έκαναν τότε γιατί στόχος της ανάπτυξης δεν ήταν ο ορθολογισμός των δημοσιοοικονομικών, αλλά η διαιώνιση της ηγεμονίας αυτών που ψηφίσατε, κυρίως υποστηρίζοντας την ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και την ΔΗΜΑΡ.

Κοιτάξτε, αν μηδενίσεις τον προϋπολογισμό σου, μηδενίζεις και το έλλειμμα και ησυχάζεις μια για πάντα ορθολογικά, καθαρίζοντας μια και έξω με όλους τους ανορθολογισμούς του δημοσίου. Προκαλείς τεράστια κοινωνική κρίση, εκτοξεύεις την ύφεση σε απίστευτο και μη διαχειρίσιμο μέγεθος και διαλύεις απολύτως την αγορά, που για να περισωθεί θα αναζητήσει πληθωριστικό χρήμα και παραοικονομικές μεθόδους. Ολόκληρη η στρατηγική της τρόικας σε αυτό κατατείνει: στην αναγκαστική έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη για να αποκατασταθεί η ορθολογική λειτουργία της οικονομίας. Δυστυχώς λείπουν οι απαιτούμενες γνώσεις για να καταλάβει η πλειονότητα των Ελλήνων ότι αυτό που διδάσκει ως ορθολογικό η τρόικα για την συγκεκριμένη ελληνική οικονομία (την στιγμή που θα ήταν πράγματι ορθολογικό για άλλες αναπτυγμένες βιομηχανικές ή μεταβιομηχανικές κοινωνίες, στο πλαίσιο της αντιπληθωριστικής λειτουργίας ασφαλώς) αποτελεί έναν απίθανο ανορθολογισμό, που θα καταλήξει αναγκαστικά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σε μια νέα ορθολογική διάσταση μέσω της πρόσθεσης εξωτερικής υποτίμησης στην  εσωτερική. Και τούτο δεν αποτελεί κανενός είδους ιδεολογική πρόσβλεψη. Είναι το απαύγασμα της κριτικής στον οικονομισμό, ο οποίος σήμερα είναι απολύτως υποταγμένος στον πολιτισμό του νεοφιλελευθερισμού.

Από το κακό στο χειρότερο πάμε, διότι οι «καθαροί εγωιστές» θέλησαν να μετατρέψουν τους «καθαρούς καλοπερασάκηδες» σε «καθαρούς αλτρουιστές», που «και την σύνταξή τους θα έδιναν για να σωθεί η πατρίδα», όπως είχε διηγηθεί ο ανεκδιήγητος Γιώργος Παπανδρέου, ενθουσιάζοντας τους «καθαρούς εγωιστές» των διαπλεκόμενων ΜΜΕ. Αρμενίζουμε στραβά διότι δεν καταλάβαμε ότι η ελληνική κοινωνία προσπαθεί να προσαρμοστεί σε ένα απολύτως ανορθολογικό πλαίσιο για την περίπτωσή της, που όμως φαντάζει ως «καθαρός ορθολογισμός». Πρόκειται για τον «ορθολογισμό» της πλέον ανορθολογικής αστικής τάξης στην ΕΕ. Και τούτο οδηγεί αναγκαστικά σε ένα βίαιο ταξικό πόλεμο του ενός τρίτου εναντίον των δύο τρίτων της κοινωνίας.

Δεν θέλω σε αυτό το σημείωμα να επεκταθώ, τολμώντας να κάνω εκτιμήσεις για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί αυτός ο πόλεμος. Ούτε να σχολιάσω ζοφερές υποθέσεις ως το πώς θα μπορούσε να επιβληθεί ειρήνευση. Οι προτάσεις που δοκιμάσαμε στον δημόσιο διάλογο τα τελευταία τρία χρόνια δυστυχώς πνίγηκαν στον «βόθρο» των ιδεών ενός εκχυδαϊσμένου συστήματος ηγεμονίας. Κάνεις σωστές διαπιστώσεις, δηλαδή, ορθολογικά ακούγονται αυτά που λες, σχολιάζουν κάποιοι. Αλλά οι προτάσεις σου είναι ανορθολογικές, καθώς δεν αναφέρονται στους «καθαρούς εγωιστές», στους «καθαρούς ασκητές», στους «καθαρούς καπιταλιστές», στους «καθαρούς σοσιαλιστές», στο «καθαρό ευρώ» και στην «καθαρή δραχμή». Υπάρχει ορθολογισμός δίχως «καθαρότητα», δηλαδή δίχως απολυτότητα, που υποκρύπτει την απολυταρχία, τον μονόδρομο, την μοναδική αλήθεια, που οδηγούν σε μαζική αποβλάκωση και φονταμενταλιστικές συμπεριφορές λογής-λογής οικονομισμών; Ασφαλώς!! Είναι ο ορθολογισμός της κριτικής ανάλυσης, που συνδέει αλληλένδετα πολιτική και οικονομία για να αναδείξει την αξία της βιοοικονομικής προσέγγισης. Όλες μας οι προτάσεις, ακόμα και οι πιο ταπεινές, όπως η τελευταία περί Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, πάνω σε βιοοικονομικές αρχές δομήθηκαν. Ο οικονομισμός της τρόικας και όσων Ελλήνων υπηρετούν την στρατηγική της είναι μια βαθύτατα αντι-βιοοικονομική αφήγηση, ένα απίθανα ανορθολογικό σύστημα οικονομικής προσέγγισης της ελληνικής οικονομίας, που οδηγεί σε μεταρρυθμίσεις που κάνουν το κακό χειρότερο.

Προφανώς μεταρρυθμίσεις και μάλιστα ριζοσπαστικού χαρακτήρα απαιτούνται στην Ελλάδα, αλλά τούτες κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτές που προσπαθεί να επιβάλει το καθεστώς. Εάν δεν διαπραγματευτείς με την ΕΕ την επανασύσταση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας σε άλλη βάση, όπως με εκατοντάδες σημειώματα το όρισα μέχρι σήμερα, δεν έχεις καμία πιθανότητα να αντιστρέψεις την καταστροφική φορά των πραγμάτων στην Ελλάδα. Αυτό δεν θα μπορούσαν σε καμία περίπτωση να το επιτύχουν όλοι αυτοί που υπηρέτησαν ένα αναπτυξιακό μοντέλο που οδήγησε σε ανεπανόρθωτες στρεβλώσεις, τις οποίες διατείνονται τώρα ότι θα μπορούσαν να επανορθώσουν. Αυτό το τελευταίο αποκαλείται πολιτικός ανορθολογισμός.


* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.

ΠΗΓΗ