Όταν αρχίζουμε να βλέπουμε αυθόρμητες κοινωνικές διαμαρτυρίες να ξεσπάνε παντού, από την Τυνησία έως το Τελ Αβίβ, τότε κάτι σίγουρα συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο, το οποίο και θα πρέπει να ορίσουμε. Υπάρχουν δυο κυρίαρχες θεωρίες που με ιντριγκάρουν.

Η μία λέει πως βλέπουμε την απαρχή της «μεγάλης ανατροπής».

Η άλλη μιλάει για την «μεγάλη μετατόπιση».

Εσείς αποφασίζετε.

Ο Αυστραλός περιβαλλοντολόγος και συγγραφέας του βιβλίου The Great Disruption, Paul Gilding, ισχυρίζεται πως οι κοινωνικές ταραχές που εκρήγνυνται παντού, είναι μια ένδειξη ότι το τρέχον καπιταλιστικό μοντέλο, που βασίζεται μόνο στην ανάπτυξη, έχει φτάσει στα οικονομικά και οικολογικά του όρια.

Όπως λέει, «Βλέπω τον κόσμο σαν ένα συνδεδεμένο σύστημα, οπότε δεν μπορώ να δω την ανισότητα, την κρίση χρέους, την οικονομία, ή το κλίμα, απομονωμένα. Βλέπω πως το σύστημα μπήκε σε μια οδυνηρή διαδικασία κατάρρευσης». Αυτό εννοεί, λέγοντας πως ζούμε την μεγάλη ανατροπή.

«Το σύστημα της οικονομικής ανάπτυξης, της αναποτελεσματικής δημοκρατίας, της υπερπλήρωσης του πλανήτη, το σύστημα μας δηλαδή, τρώει τον εαυτό του.

Το κίνημα Occupy Wall Street είναι σαν εκείνο το παιδάκι στο παραμύθι, που λέει αυτό που όλοι ξέρουν, αλλά δεν τολμούν να πουν: Ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός.

Το σύστημα χάλασε. Θυμηθείτε τις υποσχέσεις για μια παγκόσμια καπιταλιστική αγορά. Αν αφήσουμε το σύστημα να λειτουργήσει, αν αφήσουμε τους πλούσιους να πλουτίσουν κι άλλο, αν αφήσουμε τις επιχειρήσεις να εστιάζουν αποκλειστικά στο κέρδος, αν αφήσουμε ανεξέλεγκτη τη μόλυνση, τότε όλοι θα ωφεληθούμε . Μπορεί να υπάρχει ίση και δίκαιη κατανομή, αλλά οι φτωχοί θα είναι λιγότερο φτωχοί, όσοι θέλουν να εργαστούν θα βρίσκουν δουλειά, όσοι μελετάνε σκληρά θα βρίσκουν καλύτερη δουλειά, και θα υπάρχει αρκετός πλούτος για να σώσουμε το περιβάλλον.

Αυτό όμως που έχουμε, ειδικά στην Αμερική, είναι η μητέρα όλων των μη τηρημένων υποσχέσεων…», λέει..

Και συνεχίζει: «Όμως οι πλούσιοι γίνονται πιο πλούσιοι, οι επιχειρήσεις κερδίζουν, και τα στελέχη τους ανταμείβονται πλουσιοπάροχα. Εν τω μεταξύ ο λαός υποφέρει, πνίγεται στα στεγαστικά και σπουδαστικά δάνεια, πολλοί που είναι εργατικοί δεν βρίσκουν δουλειά, πολλοί που μελέτησαν σκληρά δεν βρίσκουν καλή δουλειά, το περιβάλλον υποβαθμίζεται, και ο κόσμος συνειδητοποιεί πως τα παιδιά τους θα ζήσουν σε χειρότερες συνθήκες απ ότι οι ίδιοι.

Οι σημερινές διαδηλώσεις μπορεί να χτίσουν κάτι,  ή μπορεί και όχι. Το σίγουρο είναι ότι επιτέλους συνασπίστηκαν όλοι αυτοί στους οποίους το σύστημα είπε ψέματα, και που τώρα αφυπνίστηκαν. Και δεν πρόκειται απλά για φτωχούς, άνεργους, κλπ. Ο περισσότερος κόσμος, ακόμη και οι μορφωμένοι της μεσαίας τάξης, νιώθουν τα αποτελέσματα ενός συστήματος που οδήγησε τα τελευταία 30 χρόνια στο να καρπωθεί την όποια ανάπτυξη, το 1% του πληθυσμού».

Μην βιάζεστε, λέει ο John Hagel III, που έγραψε (με τον John Seely Brown) το βιβλίο The Power of Pull. Μέσα από αυτό, ισχυρίζονται ότι βρισκόμαστε στη πρώιμη φάση της «μεγάλης μετατόπισης», που ξεκίνησε με την παγκοσμιοποίηση και την επανάσταση στη πληροφορική.

Σε αυτή τη φάση, νιώθουμε την «μετατόπιση» ως κλιμακούμενη πίεση, μείωση της αποδοτικότητας, και αυξημένο άγχος, επειδή συνεχίζουμε να λειτουργούμε με θεσμούς και πρακτικές που είναι πλέον δυσλειτουργικοί.

Για αυτό και δεν πρέπει να μας προκαλούν έκπληξη τα κινήματα διαμαρτυρίας.

Η μετατόπιση αυτή απελευθερώνει ένα παγκόσμιο κύμα ιδεών, καινοτομιών, προοπτικών, και ευκαιριών. Το κύμα μεγαλώνει και εμπλουτίζεται συνεχώς.  Σήμερα, λένε, η εκμετάλλευση του κύματος  είναι το κλειδί για την παραγωγικότητα, την ανάπτυξη, και την ευμάρεια. Για να μπορέσει όμως κάποιο άτομο ή κάποιο κράτος να το εκμεταλλευτεί, θα πρέπει να πασχίζει συνεχώς να αυξήσει τα ταλέντα του.

«Ζούμε σε έναν κόσμο όπου το κύμα ρέει, και θα αναποδογυρίσει κάθε εμπόδιο που θα βρει μπροστά του», λέει ο  Hagel.

«Όσο δυναμώνει, τόσο και υπονομεύει την πολύτιμη γνώση του παρελθόντος, που μέχρι τώρα μας πρόσφερε ασφάλεια και πλούτο. Μας ζητάει να μάθουμε γρηγορότερα, να εργαζόμαστε συλλογικά, και να ψάξουμε να βρούμε την πραγματική μας δυναμική, ατομική και συλλογική. Μας ερεθίζει με τις πιθανότητες που θα ολοκληρωθούν μέσα από την συμμετοχή μας σε ένα ολόκληρο φάσμα κυμάτων. Αυτή είναι η ουσία της μεγάλης μετατόπισης».

Ναι, οι επιχειρήσεις έχουν πλέον πρόσβαση σε φτηνό λογισμικό, σε φτηνά ρομπότ, σε αυτοματισμούς, σε φτηνή εργασία, και σε φτηνά μυαλά.

Το να διατηρήσει κάποιος την δουλειά του απαιτεί όλο και περισσότερα ταλέντα.

Τα άτομα όμως, μπορούν να εκμεταλλευτούν το κύμα. Μπορεί κάποιος που βρίσκεται σε ένα χωριό της Αφρικής,  να παρακολουθεί online μαθήματα του πανεπιστημίου  Stanford. Να ιδρύσει εταιρία με πελάτες παντού στη γη. Να συνεργαστεί με όποιον θέλει. Έχουμε πολύ περισσότερα προβλήματα από ποτέ, αλλά παράλληλα έχουμε και πολύ περισσότερες λύσεις…

Αυτό ήταν λοιπόν. Δυο κύριες ερμηνευτικές απόψεις. Μια με βάση την απειλή, και μια με βάση της την ευκαιρία.

Και οι δυο αφορούν σε κοσμογονικές αλλαγές.

Ο Gilding, κατά βάση. είναι αισιόδοξος. Πιστεύει πως η μεγάλη ανατροπή είναι αναπόφευκτη, αλλά η ανθρωπότητα δείχνει τον καλύτερό της εαυτό όταν είναι σε κρίση, και μόλις αυτή μας πλήξει όλους, θα ανταποκριθούμε θετικά, και θα προκαλέσουμε πρωτοφανείς οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές.

Όμως και ο Hagel είναι αισιόδοξος. Ξέρει πως η μεγάλη ανατροπή μας πιέζει, αλλά πιστεύει πως η μεγάλη μετατόπιση έχει φτιάξει έναν κόσμο στον οποίο όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαθέτουν τα εργαλεία, τα ταλέντα, και την προοπτική να μεγαλουργήσουν.

Η καρδιά μου είναι με τον Hagel, αλλά η λογική μου λέει πως αν αγνοήσετε τον Gilding, η ευθύνη είναι δική σας….

Εσείς αποφασίζετε.

N.Y. Times
Απόδοση:S.A.
Το είδαμε ΕΔΩ