Οταν η Μπέτι Φορντ, η οποία πέθανε την περασμένη εβδομάδα, αναφέρθηκε για πρώτη φορά δημοσίως, τη δεκαετία του ’80, στον εθισμό της στο αλκοόλ και στα χάπια, πρόσφερε ανακούφιση σε πολλούς. Αποκαλύπτοντας ότι ακόμα και η Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ υποφέρει από εθισμό, αναμφίβολα έκανε ευκολότερες χιλιάδες παρόμοιες συζητήσεις για άνδρες και γυναίκες που αδυνατούσαν να ομολογήσουν και να αντιμετωπίσουν τις ίδιες τις εξαρτήσεις τους.

Ακόμη τείνουμε να πιστεύουμε ότι είναι εύκολο να αναγνωρίσουμε τους αλκοολικούς ή τους χρήστες ναρκωτικών, η Φορντ όμως υπογράμμισε το πρόβλημα των «λειτουργικών» εθισμένων, των τύπων που μπορούν να εξαπατούν τους άλλους και τον εαυτό τους ότι δεν υπάρχει πρόβλημα.

«Το μακιγιάζ μου δεν ήταν πασαλειμμένο ούτε τα μαλλιά μου αχτένιστα», παρατήρησε. «Φερόμουν κόσμια και ποτέ δεν τελείωσα ολόκληρο μπουκάλι, επομένως πώς ήταν δυνατόν να είμαι αλκοολική;» Ο κόσμος ανταποκρίθηκε στην εξομολόγησή της και εμπνεύστηκε από τον αγώνα της. Και το Κέντρο Μπέτι Φορντ έχει βοηθήσει χιλιάδες ανθρώπους να απεξαρτηθούν.
Βέβαια, αυτό που κάποτε ήταν μια θαρραλέα αποκάλυψη φαίνεται σήμερα να έχει γίνει πράξη ρουτίνας. Πολλοί διάσημοι άνθρωποι έχουν περάσει την πόρτα του Κέντρου Μπέτι Φορντ. Υποδέχομαι την είδηση για άλλη μια διασημότητα που αντιμετωπίζει εθισμό με μουντή θλίψη, ευχόμενη να καταφέρει να απεξαρτηθεί και ελπίζοντας να μην ξανακυλήσει. Δεν εκπλήσσομαι όμως. Φαίνεται σάμπως όλοι πλέον να είναι εθισμένοι σε κάτι.
Δεν είναι μόνο το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Υποφέρουμε σήμερα από διάφορες νευρώσεις της αφθονίας – όχι ακριβώς εθισμούς, αλλά ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές με τις οποίες πολλοί από μας επιστρέφουμε σταθερά σε κάποια πηγή περίσπασης.
Επειδή γράφω για τα βιντεοπαιχνίδια, συχνά με ρωτάνε –κυρίως ανήσυχοι γονείς– αν πιστεύω στον εθισμό στα βιντεοπαιχνίδια. Δεν πιστεύω –ο εθισμός είναι πολύ ισχυρή λέξη και πρέπει να την κρατάμε για τις ουσίες που προκαλούν σωματικά συμπτώματα στέρησης–, σίγουρα όμως πιστεύω στη νοσηρή εμμονή στα βιντεοπαιχνίδια. Τα παιχνίδια είναι ένας τρόπος να απομακρύνεσαι από τον πραγματικό κόσμο για λίγο. Δεν είναι όμως το μόνο πράγμα που χρησιμοποιούμε μ’ αυτόν τον τρόπο.
Η εύκολη πρόσβαση στην πίστωση επέτρεψε σε χαμηλού εισοδήματος ανθρώπους να γίνουν «ψυχαναγκαστικοί» καταναλωτές. Η πλημμύρα εικόνων στο Ιντερνετ έδωσε την ευκαιρία για την «πορνο-εξάρτηση». Και το ίδιο το Ιντερνετ –πηγή απεριόριστης πληροφόρησης– μπορεί να γίνει αντικείμενο εμμονής.
Μια από τις δυσκολότερες προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου είναη αντιμετώπιση της αφθονίας. Και γίνεται ακόμα δυσκολότερη, επειδή αν παραδεχτείς το πρόβλημα, φαίνεσαι κακομαθημένος.
Συχνά σκέφτομαι πώς ζούσε η γιαγιά μου: ποτέ δεν είχε διαβατήριο, ποτέ δεν ταξίδεψε έξω από τη χώρα, ποτέ δεν είχε τηλεόραση, έραβε μόνη της τα ρούχα της και η μεγαλύτερη ευχαρίστησή της ήταν να διαβάζει βιβλία που δανειζόταν από την τοπική βιβλιοθήκη. Με κάνει να νιώθω κακομαθημένη ομολογώντας ότι ξοδεύω χρήματα σε πράγματα που ούτε έχω ανάγκη ούτε επιθυμώ ιδιαίτερα, μόνο και μόνο επειδή βαριέμαι, ότι δυσκολεύομαι να κλείσω το Ιντερνετ και να συγκεντρωθώ στη δουλειά μου. Υπάρχει λύση γι’ αυτές τις «χαμηλού προφίλ» εμμονές; Το Κέντρο Μπέτι Φορντ δεν θεραπεύει την εμμονή με το Facebook ή τη συνήθεια να βλέπεις τηλεόραση αντί να αντιμετωπίζεις τα συναισθήματά σου.
Συμμετέχω στο Σχολείο της Ζωής, ένα κοινωνικό εγχείρημα στο Λονδίνο με στόχο τη χρησιμοποίηση της φιλοσοφίας ως βοήθειας στη σύγχρονη ζωή. Σε ένα μάθημα όπου διδάσκω ασχολούμαστε με την αντιμετώπιση δύσκολων συναισθημάτων. Το να εκφράζεις την οργή ή το άγχος σου μπορεί να αποβεί βλαβερό. Ομως, όπως έχει πει ο φιλόσοφος Τζούλιαν Μπαγκίνι: «Οταν προσπαθείς να ψυχράνεις θερμά συναισθήματα, καταλήγεις είτε να τα καταστείλεις είτε να τα χάσεις εντελώς. Κανένα από τα δύο δεν είναι επιθυμητό».
Τι να κάνουμε λοιπόν για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα μπελαλίδικα συναισθήματα; Οχι πάντως ν’ ασχοληθούμε με το Τwitter. Ούτε να αγοράσουμε κάτι που δεν χρειαζόμαστε. Ούτε να ανοίξουμε την TV. Απλώς να τα νιώσουμε.

Tης Naomi Alderman / The Guardian
Το είδαμε ΕΔΩ