Μετά την εκλογή του νέου πρόεδρου της Γαλλίας και με δεδομένα τα πιεστικά προβλήματα των υπερχρεωμένων και υπό κατάρρευση οικονομιών της Ευρωζώνης φουντώνουν οι συζητήσεις περί ευρωομολόγων, το οποίο, υποτίθεται, ότι θα λύσει τα οικονομικά προβλήματα των χωρών, μεταξύ αυτών και της Ελλάδας. Είναι ενδιαφέρον, λοιπόν, να εξετάσουμε τι θα είναι αυτό που τώρα ονομάζεται «ευρωομόλογο» καθώς επίσης και τι θα σημαίνει η έκδοση του για μας.

Δυστυχώς, ουδείς γνωρίζει τι θα είναι το ευρωομόλογο ή τουλάχιστον δεν είναι δημοσίως γνωστό. Μπορούμε όμως να υποθέσουμε ότι θα δημιουργηθεί κάποιος Οργανισμός διαχείρισης του δημοσίου χρέους των χωρών της Ευρωζώνης που πιθανώς θα αναλάβει τα μέχρι σήμερα χρέη των χωρών αυτών. Το ενδιαφέρον, όμως, ζήτημα για την Ελλάδα είναι ο χειρισμός των μελλοντικών δημοσίων δανείων.

Με άλλα λόγια, υπό ποιους όρους θα μπορεί μια χώρα της Ευρωζώνης να δανείζεται;  μέχρι ποιού ποσού; με τι επιτόκιο; για ποιά χρονική διάρκεια; ποιες οι υποχρεώσεις κάθε χώρας προς τον οργανισμό έκδοσης ευρωομόλογου; Αν δεν γνωρίζουμε τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα είναι δύσκολο να διαμορφώσουμε γνώμη για την σημασία και τις συνέπειες του Ευρωομολόγου για την χώρα μας. Αν π.χ. τεθεί ως όρος έκδοσης ευρωομολόγου ότι το συνολικό δημόσιο χρέος των χωρών της Ευρωζώνης δεν μπορεί να υπερβαίνει το 60% του συνολικού ΑΕΠ των χωρών αυτών, ή ότι το συνολικό δημόσιο χρέος δεν μπορεί να αυξάνεται με ρυθμό μεγαλύτερο από τον ρυθμό ανάπτυξης των χωρών αυτών συνολικά, τότε η έκδοση ευρωομόλογου θα είναι ουσιαστικά η επιβεβαίωση της επιδιωκόμενης δημοσιονομικής πειθαρχίας, αυτού δηλ. που οι Έλληνες, πολιτικοί και πολίτες, απεχθάνονται και προσπαθούν να αποφύγουν. Υπάρχει επίσης το ερώτημα αν κάθε χώρα θα μπορεί να εκδίδει παράλληλα και ταυτόχρονα προς το ευρωομόλογο δικά της ομολόγα με ίδιο κίνδυνο για μικρά ποσά ή για ειδικό σκοπό. Κάτι τέτοιο φαίνεται μάλλον απίθανο, αλλά ποτέ δεν ξέρεις.

Είναι λοιπόν φρόνιμο να μην εξαπατούμε τους εαυτούς μας αβασίμως νομίζοντας ότι το ευρωομόλογο θα λύσει τα προβλήματα της οικονομίας μας, τωρινά και μελλοντικά. Αυτά όσον αφορά, τη σημασία του ευρωομόλογου για το μέλλον της οικονομίας μας. Για το χρέος που η Ελλάδα έχει ήδη συσσωρεύσει, η κατάσταση μπορεί να είναι διαφορετική και ευνοϊκότερη. Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι η έκδοση ευρωομολόγου θα σημαίνει αυτόματα και την ανάληψη των υφισταμένων χρεών των χωρών της Ευρωζώνης από τον Οργανισμό που θα εκδίδει το Ευρωομόλογο. Αυτό θα σημαίνει σοβαρή μείωση του κινδύνου για τα διάφορα κρατικά ομόλογα των χωρών και άρα καλύτερους όρους δανεισμού. Ταυτόχρονα, ίσως σημαίνει και κάποια ανακατανομή των υφιστάμενων βαρών, δηλ. μπορεί οι «κουτόφραγκοι» να αναλάβουν μέρος του χρέους που τώρα βαραίνει τους παμπόνηρους Νότιους. Στην περίπτωση αυτή, η έκδοση του ευρωομολόγου μπορεί να σημαίνει μια ανακούφιση για την Ελληνική οικονομία. Προσωρινή βέβαια, αλλά πάντως ανακούφιση.

Ας υποθέσουμε τώρα, χάριν αναλύσεως, ότι το ευρωομόλογο λύνει οριστικά το πρόβλημα του υφισταμένου χρέους, ότι δηλ. με κάποια συμφωνία ή λόγω παγκόσμιας γενναιοδωρίας, το ελληνικό δημόσιο χρέος διαγράφεται άνευ όρων. Τι μπορούμε να υποθέσουμε ότι θα συμβεί στην ελληνική οικονομία μελλοντικά; Συγκεκριμένα, θα αναπτυχτεί απρόσκοπτα η οικονομία; θα μπορέσει να επιβιώσει στον διεθνή ανταγωνισμό; θα ισορροπήσει η δημοσιονομική της  κατάσταση; Σ΄αυτά και σ΄ άλλα παρόμοια ερωτήματα , η απάντηση εξαρτάται από την στάση που θα κρατήσουν οι πολιτικοί ηγέτες, οι οργανωμένοι φορείς και φυσικά ο κάθε Έλληνας πολίτης. Αν οι Έλληνες πολιτικοί συνεχίζουν να βλέπουν την είσοδο στην πολιτική ως μια καριέρα με ευκαιρίες εύκολου πλουτισμού, αν οι συνδικαλιστές, κυρίως του δημόσιου τομέα, συνεχίζουν να βλέπουν τον συνδικαλισμό ως εισαγωγή στην διαφθορά και ως προθάλαμο της πολιτικής, αν η διαφθορά στο δημόσιο δεν τεθεί υπό έλεγχο, αν η γραφειοκρατία δεν σταματήσει να τυραννά και να ταλαιπωρεί τους πολίτες, αν οι Έλληνες συνεχίσουν να περιφρονούν τους νόμους και οι επιφορτισμένοι με την επιβολή τους αδιαφορούν, τότε είναι βέβαιο ότι η παρακμή, κοινωνική και οικονομική, θα γίνει η μόνιμη και φυσιολογική κατάσταση.

Αναφέρω τα παραπάνω προβλήματα για να τονίσω ότι το τεράστιο δημόσιο χρέος δεν είναι το πρόβλημα της χώρας. Αυτό είναι αποτέλεσμα των παραπάνω πολλών και δισεπίλυτων προβλημάτων. Αν σ΄αυτά τα προβλήματα δεν δοθεί ικανοποιητική λύση, ας ξεχάσουμε την ανάπτυξη. Η ιστορία δεν έχει να μας δώσει πολλά παραδείγματα κοινωνιών που αναπτύχτηκαν ενώ η διαφθορά και η παρανομία βασίλευαν.

Από τα παραπάνω βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα. Το πολυπόθητο Ευρωομόλογο θα ανακουφίσει κάπως το Ελληνικό Δημόσιο και ίσως χαλαρώσει τους περιορισμούς που τώρα έχουμε. Όμως, δεν πρόκειται να φέρει, ούτε άμεσα ούτε έμμεσα, την ανάπτυξη της χώρας. Η ανάπτυξη και η ευημερία μας απαιτεί βαθιές και δομικές αλλαγές που μόνο εμείς ως συγκροτημένη ολότητα μπορούμε να επιβάλλουμε.

Η βοήθεια του Διός είναι ευπρόσδεκτη, αλλά μάλλον απίθανη.

του Θεόδωρου Π. Λιανού

*Ο Θεόδωρος Π. Λιανός είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (πρώην ΑΣΟΕΕ)


Aπο το PROTAGON.GR