Οι αγορές πρώτα χαιρέτισαν, έπειτα θορυβήθηκαν από τον διορισμό πανεπιστημιακών οικονομολόγων στη θέση των πρωθυπουργών Ελλάδας και Ιταλίας. Πολλοί πολιτικοί σχολιαστές ακολούθησαν το παράδειγμά τους.  Ομως, η τεχνοκρατική απάντηση στα προβλήματα του ευρώ είναι μόλις ένα μέρος της ευρύτερης αντίδρασης στη χρηματοοικονομική κρίση: σε πολλές χώρες, η κρίση έχει επιφέρει παράλυση σε μεγάλο μέρος του πολιτικού συστήματος, οδηγώντας σε καινοτομίες και αυτοσχεδιασμούς που επιχειρούν να παρακάμψουν ή να «διορθώσουν» τη φυσιολογική λειτουργία της δημοκρατίας.

Ισως το καλύτερο παράδειγμα να δίνει η λεγόμενη «υπερεπιτροπή» των ΗΠΑ. Φυσιολογικά, όλες τις δημοσιονομικές αποφάσεις λαμβάνει το Κογκρέσο, με την έγκριση του προέδρου. Ωστόσο, έως τις 23 Νοεμβρίου, ειδική επιτροπή τριών Δημοκρατικών και τριών Ρεπουμπλικανών από αμφότερα τα σώματα του Κογκρέσου πρέπει να περικόψει 1,5 τρισ. δολάρια από το δημοσιονομικό έλλειμμα μέσα σε 10 χρόνια. Το Κογκρέσο πρέπει στη συνέχεια να πραγματοποιήσει ψηφοφορία επί των προτάσεων της υπερεπιτροπής, αποδεχόμενο ή απορρίπτοντας το σχέδιο στο σύνολό του. Δεν μπορεί να προτείνει τροπολογίες ούτε να ψηφίσει για επιμέρους θέματα, ως είθισται. Και αν το Κογκρέσο απορρίψει το πακέτο ή αν η υπερεπιτροπή δεν κατορθώσει να προτείνει τίποτα, τότε οι περικοπές 1,5 τρισ. θα επιβληθούν αυτομάτως. Οι Αμερικανοί πολιτικοί, απελπισμένοι με την αδυναμία τους να μειώσουν το έλλειμμα φυσιολογικά, έβαλαν το πιστόλι στον ίδιο τους τον κρόταφο. Εχουν υπάρξει εν μέρει προηγούμενα στην αμερικανική ιστορία, τίποτα όμως τέτοιου μεγέθους.

Στην Ευρώπη, στο μεταξύ, οι τεχνοκράτες πρωθυπουργοί είναι μόνο οι υψηλότερα ιστάμενοι ειδικοί που κλήθηκαν να βοηθήσουν στην ισοσκέλιση προϋπολογισμών και τη μεταρρύθμιση οικονομιών. Η Ιταλία όχι μόνο έχει καθηγητή Οικονομικών ως πρωθυπουργό, αλλά συμφώνησε και στην εξονυχιστική εξέταση του μεταρρυθμιστικού προγράμματός της από το ΔΝΤ. Η Ελλάδα αποδέχθηκε πως η τρόικα πρέπει να εποπτεύει τα μέτρα λιτότητας. Οπως και η Ιρλανδία και η Πορτογαλία. Η Ισπανία είναι ιδιαίτερη περίπτωση. Φαινομενικά, η δημοκρατία της λειτουργεί ως συνήθως. Η χώρα θα διεξαγάγει εκλογές στις 20 Νοεμβρίου και αν επαληθευθούν οι δημοσκοπήσεις το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) θα εκθρονίσει τους Σοσιαλιστές. Ομως, η κυβέρνηση έχει συμφωνήσει σε σειρά οικονομικών στόχων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην πράξη ο ηγέτης του ΡΡ, Μαριάνο Ραχόι, θα πρέπει να κάνει τους στόχους αυτούς κατευθυντήριες γραμμές της πολιτικής του.

Φυσιολογικά, οι δημοκρατίες ζητούν λαϊκή στήριξη για τις πολιτικές που προωθούν και έχουν πολλούς τρόπους να την κινητοποιούν, με τον σημαντικότερο όλων τις εκλογές. Υπάρχουν ειδικοί λόγοι για τους οποίους οι συνήθεις διαδικασίες κινητοποίησης του κοινού πρέπει προς το παρόν να ανασταλούν.

Ενα είναι αλήθεια: ότι οι τεχνοκράτες μπορεί να είναι καλοί στο να υπολογίζουν πόσα δεινά πρέπει να υποστεί μια χώρα, πώς να κάνει βιώσιμο το χρέος της και πώς να επιλύσει μια οικονομική κρίση. Δεν είναι και τόσο καλοί στο να αποφαίνονται πώς θα κατανεμηθούν τα δεινά, αν θα αυξηθούν οι φόροι ή θα μειωθούν οι δαπάνες στην εκάστοτε ομάδα, και ποια θα είναι τα αποτελέσματα της πολιτικής τους στην κατανομή των εισοδημάτων. Τα ζητήματα αυτά είναι πολιτικά, όχι τεχνοκρατικά. Και δεν θα εξαφανιστούν γιατί ένας τεχνοκράτης έγινε πρωθυπουργός.

The Economist

Το είδαμε ΕΔΩ