Η ευρωζώνη µαθαίνει να ζει µε την κρίση χρέους, η Αµερική µε την ανεργία, η Κίνα δεν είναι πια ο νέος παίκτης. Ο επόµενος προορισµός των διεθνών επενδυτών είναι η Αφρική Σας ταλανίζει το δίληµµα «ευρώ ή δραχµή»; Ανησυχείτε για την αξιοπιστία του τραπεζικού συστήµατος; Είστε καχύποπτος έναντι των κάθε λογής φορολογικών παραδείσων και σκέφτεστε να αποσύρετε όλες τις οικονοµίες σας κάτω από το κρεβάτι ώστε να γίνει και πιο αναπαυτικό το στρώµα σας; Οχι ότι οποιαδήποτε από τις παραπάνω σκέψεις δεν θα ήταν θεµιτή. Αν ίσχυαν όντως ποτέ στον χώρο της οικονοµίας τα αυτονόητα για τα οποία έχουν µιλήσει κατά καιρούς διάφοροι µεγάλοι και µικρότεροι οικονοµολόγοι, το βέβαιον είναι ότι κατόπιν κρίσεως οι «νόµοι της αγοράς» παρουσιάζουν τόση ελαστικότητα που έχουν µάλλον υποβιβαστεί σε «οδηγίες γενικού περιεχοµένου». Ισως λοιπόν να είναι η κατάλληλη εποχή να ξεκινήσει κανείς µια ελεύθερη αναζήτηση επενδυτικών ευκαιριών, ψάχνοντας το δάσος που χάνουν όσοι κοιτούν το δέντρο. Και η πυξίδα πλέον (αν πιστέψουµε το διεθνές επενδυτικό κλίµα) στρέφεται προς την Αφρική. Η Δηµοκρατία του Κονγκό, η Ζιµπάµπουε, η Μποτσουάνα, η Νιγηρία και η Αιθιοπία µπορεί να µη σας γεµίζουν το µάτι ως πιθανοί προορισµοί επενδύσεων, πείθουν όµως το ?ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο (αν και κατά πόσον αυτό είναι καθησυχαστικό εξακολουθεί να είναι ένα ερώτηµα). Σύµφωνα πάντως µε τα στοιχεία του ?ΝΤ για το 2011, οι ανωτέρω πέντε χώρες συγκαταλέγονται µεταξύ των 20 ταχύτερα αναπτυσσόµενων χωρών του κόσµου, µε ποσοστά ανάπτυξης του ΑΕΠ τα οποία κυµαίνονται από 8% ως 9%. Ως µέγεθος το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν βέβαια δεν λέει όλη την αλήθεια για διάφορους λόγους, ο απλούστερος των οποίων είναι ότι µια οικονοµία έχει τόσο µεγαλύτερο περιθώριο ανάπτυξης όσο χαµηλότερα βρίσκεται στην ιεραρχία: όταν ξεκινάς από το µηδέν είναι ευκολότερο να φτάσεις στο δέκα. Το συµπέρασµα ωστόσο της δρος Τζένιφερ Μπλάνκε του Κέντρου Παγκόσµιας Ανταγωνιστικότητας και Απόδοσης, η οποία συνέταξε την «Εκθεση Αφρικανικής Ανταγωνιστικότητας» που παρουσιάστηκε στο Παγκόσµιο Οικονοµικό Φόρουµ για την Αφρική στο Κέιπ Τάουν τον Μάιο του 2011, είναι ότι το γεγονός πως η ήπειρος δεν είναι ενσωµατωµένη στην παγκόσµια οικονοµία την προστατεύει από τις συνέπειες της κρίσης. Ως αποτέλεσµα, η πρόβλεψη της ανάπτυξης του συνόλου της Αφρικής για το 2012 εγγίζει το 5,5% – σκάλες ανώτερο από το αναιµικό 0,5 % της ευρωζώνης που ανακοίνωσε στις 10 Νοεµβρίου ο αρµόδιος επίτροπος Ολι Ρεν.

Πέρα από κάθε αµφιβολία εποµένως (όπως και πέρα από τις τουλάχιστον αµφισβητούµενες ηθικά πρακτικές διαφόρων από τα αναπτυσσόµενα καθεστώτα), η πρώην Μαύρη Ηπειρος προσελκύει σταδιακά το ενδιαφέρον διεθνών επενδυτών. Πρόσφατα ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάµερον δεν δίστασε να πάρει µαζί του µια κουστωδία διευθυνόντων συµβούλων από επιχειρήσεις όπως η Barclays, η Vodafone και η Virgin Atlantic σε µια περιοδεία του στο Νότιο Σουδάν, στη Ρουάντα, στη Νιγηρία και στη Νότια Αφρική προκειµένου να τους υποδείξει «µία από τις µεγαλύτερες οικονοµικές ευκαιρίες του πλανήτη». Το πιθανότερο βέβαια είναι ότι κανείς από τους παραπάνω δεν περίµενε τον Κάµερον για να ανακαλύψει το επόµενο επενδυτικό Ελντοράντο: το BBC είχε ήδη δηµοσιεύσει τις εκτιµήσεις του για τη διακριτική άνοδο µιας αφρικανικής µεσαίας τάξης, ως µέλη της οποίας αυτοπροσδιορίζονται πλέον περί τα 313 εκατοµµύρια κάτοικοί της. Εξίσου γνωστή είναι, σύµφωνα µε το περιοδικό «GQ», η έκθεση των συµβουλευτικών οίκων McKinsey και Ernst & Young που προβλέπει εισροή κεφαλαίων 107 εκατ. ευρώ ως το 2015 και γιγάντωση των καταναλωτικών δαπανών στο 1 τρισ. ευρώ ως το 2020. Πλήθος επιχειρηµατικών δραστηριότητων, ωστόσο, κρατικών και ιδιωτικών φορέων βρίσκονται ήδη στα σκαριά.

Κινητή ήπειρος

Η περίπτωση της εξάπλωσης των κινητών τηλεφώνων στην Αφρική είναι γνωστή από χρόνια: η γεωµορφολογία της περιοχής (δάση και έρηµοι, εκτεταµένες αποστάσεις µεταξύ αστικών κέντρων), το πρόβληµα της απουσίας των υποδοµών, η ελλιπής κάλυψη, η κακή ποιότητα των γραµµών και το ακριβό κόστος της σταθερής τηλεφωνίας οδήγησαν στη γρήγορη διάδοση της κινητής. Εκείνο που δεν είναι ευρέως γνωστό είναι ότι ο αριθµός των συνδροµητών στην Αφρική έχει φτάσει σήµερα τα 649 εκατοµµύρια και επεκτείνεται διαρκώς. Το BBC σηµείωνε σε σχετικό άρθρο στις 9 Νοεµβρίου ότι η GSM Association, διεθνής ένωση παρόχων και κατασκευαστών, υπολογίζει πως ως τα τέλη του 2012 ο αριθµός αυτός θα ξεπεράσει τα 735 εκατοµµύρια. Καθώς σήµερα η διείσδυση φτάνει στο 65% του πληθυσµού της ηπείρου, το υπόλοιπο 35% δεν αποτελεί καθόλου ευκαταφρόνητο στόχο. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι οι διαδικτυακές τεχνολογίες αποτελούν ακόµη παρθένο έδαφος ? το υψηλότερο ποσοστό διείσδυσης ευρυζωνικών συνδέσεων παρατηρείται στη Νότια Αφρική, η οποία προσφέρει τις καλύτερες υποδοµές, και φτάνει µόλις το 6% του πληθυσµού, µε το Μαρόκο να ακολουθεί µε 2,8%.

Μαύρος χρυσός

Οταν η πετρελαϊκή οικονοµία της Νιγηρίας κατέρρευσε στις αρχές της δεκαετίας του ’80, άνεργοι νιγηριανοί φοιτητές έθεσαν σε λειτουργία το «νιγηριανό γράµµα»: µια µορφή απάτης που ζητούσε τραπεζικά στοιχεία και πρόσβαση σε προσωπικούς λογαριασµούς δυτικών επιχειρηµατιών µε το τυράκι της υψηλής προµήθειας αν συµµετείχαν στο ξέπλυµα εκατοµµυρίων δολαρίων υποτιθέµενου µαύρου χρήµατος. Τριάντα χρόνια µετά η ραγδαία αναπτυσσόµενη νιγηριανή οικονοµία αναζητεί συνεταίρους στη ?ύση για τη δηµιουργία κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων (sovereign wealth fund) µε αντίκρισµα τα πετρελαϊκά αποθέµατα της χώρας. Σύµφωνα µε πρόσφατο άρθρο των «New York Times», η κυβέρνηση της Νιγηρίας προτίθεται να χρηµατοδοτήσει το σχέδιο µε 1 δισ. δολάρια και οι συνήθεις αµερικανοί ύποπτοι Goldman Sachs, Morgan Stanley και JP Morgan Chase γλυκοκοιτάζουν ήδη την επένδυση.

Αγοράζοντας αέρα (µεταφορικά)

Ο κλάδος των αεροµεταφορών «πετάει» ? τον συνιστoύν άλλωστε τόσο η Airbus όσο και η Boeing. Σε έκθεση της πρώτης, δηµοσιευµένη τον Οκτώβριο του 2011, εκτιµάται ότι η αύξηση του αριθµού των επιβατών θα απαιτήσει την αγορά 542 νέων αεροσκαφών ως το 2020 µόνο από τις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Πηγές της Boeing, από την πλευρά τους, δήλωναν στα τέλη του ίδιου µήνα στον δικτυακό τόπο του CNN ότι οι αφρικανικές αεροπορικές εταιρείες καλύπτουν σήµερα µόλις το 2% των συνολικών εσόδων της διασύνδεσης Αφρικής και του υπόλοιπου κόσµου, υπάρχει εποµένως τεράστιο περιθώριο ανάπτυξης. Ο Βαν Ρεξ Γκάλαρντ, αντιπρόεδρος της εταιρείας µε αρµοδιότητα τις πωλήσεις στην Αφρική, δεν δίστασε µάλιστα να κατονοµάσει συγκεκριµένες αερογραµµές (τη νιγηριανή Arik Air, όπως και τις Ethiopia Airlines, Kenya Airways και Rwanda Air) ως δυναµικά αναπτυσσόµενες επιχειρήσεις στον χώρο.

Tech attack

Τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης απέκτησαν τη φήµη ότι αποτέλεσαν τον καταλύτη της λεγόµενης «Αραβικής Ανοιξης» – όρος µε τον οποίο αναφέρονται τα µονίµως αισιόδοξα δυτικά ΜΜΕ στο σύνολο των εξεγέρσεων και καθεστωτικών αλλαγών σε Τυνησία, Αίγυπτο, Λιβύη, Συρία και Υεµένη. Ωστόσο, µια αντίστοιχη και ενδεχοµένως περισσότερο πρακτική «επανάσταση» ψηφιακού χαρακτήρα λαµβάνει χώρα τα τελευταία χρόνια στην υποσαχάρια Αφρική. Σύµφωνα µε το BBC, µια σειρά πλατφόρµες απευθύνονται σε µια αναπτυσσόµενη κοινωνία πολιτών διαµεσολαβώντας τις ανάγκες της προς κυβερνητικές υπηρεσίες που ως τώρα συχνά έτειναν να τις αγνοούν ή και να τις αντιστρατεύονται. Η πλατφόρµα Ushahidi, π.χ., λειτούργησε στις αµφισβητούµενες προεδρικές εκλογές στην Κένυα το 2007 ως σηµείο αναφοράς περιστατικών βίας, ενώ υιοθετήθηκε στη συνέχεια στην Ουγκάντα και στη Ζάµπια. Η πλατφόρµα Huduma online σε Κένυα, Νιγηρία, Μοζαµβίκη και Ζάµπια δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες των παραπάνω χωρών να υποδεικνύουν στους κρατικούς φορείς ελλείψεις, προβλήµατα και αστοχίες στις υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, ύδρευσης και στο νοµικό σύστηµα.

Η βασική αξία της υποδοµής

Οι αφρικανικές υποδοµές δεν φηµίζονται για την ποιότητα ή έστω την ύπαρξή τους. Πολλά κράτη ωστόσο επιχειρούν να καλύψουν σταδιακά τις ανάγκες τους αναγνωρίζοντας τη σηµασία για την προσέλκυση επενδύσεων. Η κυβέρνηση του Μαλάουι, π.χ., έχει εξαγγείλει µια σειρά µεσοµακροπρόθεσµων και βραχυπρόθεσµων σχεδίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, συνολικής δαπάνης 2 δισ. δολαρίων, όπως η κοινοπραξία µε την Τανζανία για την κατασκευή υδροηλεκτρικής µονάδας 300 MW στον ποταµό Σόνγουε. Με προϋπολογισµό 218 εκατ. δολαρίων, το συγκεκριµένο project βρίσκεται στη φάση των τεχνικών µελετών, ενώ η τελική υλοποίησή του έχει χρονικό ορίζοντα πενταετίας.



Flower power

Η κρίση του ενός είναι η ευκαιρία του άλλου. Ή τουλάχιστον αυτή είναι η διαπίστωση της κυβέρνησης της Ρουάντα όσον αφορά την παγκόσµια πτώση της καλλιέργειας λουλουδιών εξαιτίας της παγκόσµιας ύφεσης. Με δεδοµένη την υποχώρηση της παραγωγής η Ρουάντα επιζητεί να εισέλθει στη συγκεκριµένη γωνιά του εµπορίου αναζητώντας επενδυτές για µια έκταση 200 εκταρίων στις ανατολικές επαρχίες της χώρας. Ο προϋπολογισµός του έργου ανέρχεται σε 21 εκατ. δολάρια και αποσκοπεί στη διαφοροποίηση της τοπικής µονοκαλλιέργειας τριαντάφυλλων. Καθώς η χώρα ήδη πραγµατοποιεί εξαγωγές λουλουδιών στην Ολλανδία και στο Βέλγιο, η σχεδιαζόµενη διαφοροποίηση σε ορχιδέες, γαρίφαλα, ντάλιες, κατιφέδες και χρυσάνθεµα θα εξασφαλίσει ευρύτερες αγορές. Επιπλέον θα επιτρέψει στην τοπική οικονοµία να περιορίσει την εξάρτησή της από τα κύρια προϊόντα της, τον καφέ και το τσάι.



Μετά το Μπόλιγουντ (το Νόλιγουντ)  Το Χόλιγουντ κατρακυλά στον βούρκο.

Σύµφωνα µε στοιχεία της UNESCO, από το 2009 η αµερικανική βιοµηχανία κινηµατογράφου βλέπει πλέον σε αριθµό παραγωγών ετησίως την πλάτη όχι µόνο της ινδικής αλλά και της νιγηριανής. Το αφρικανικό «Νόλιγουντ» ειδικεύεται σε φιλµ χαµηλού προϋπολογισµού: ταινίες των 15.000 δολαρίων, γυρισµένες σε µία νύχτα και επικεντρωµένες στη δράση και στην καθηµερινή πραγµατικότητα. Ο συνολικός τζίρος τους ανέρχεται σε 250 εκατ. δολάρια τον χρόνο, προβλέπεται όµως να αυξηθεί µε µέρος των επιδοτήσεων των 200 εκατ. δολαρίων που η προεδρία της Νιγηρίας προβλέπει για τον πολιτισµό, αλλά και µια υπό διαπραγµάτευση χορηγία 30 εκατ. δολαρίων από την Παγκόσµια Τράπεζα.



Η Ελλάδα στην Αφρική;

Οι ελληνικές κοινότητες της Αφρικής (Αίγυπτος, Αιθιοπία, Νότια Αφρική) έχουν µια ιστορική παρουσία στην ήπειρο. Σε σύγκριση µε την προ κρίσης περίοδο το ενδιαφέρον των ελληνικών µεσαίων και µικρών επιχειρήσεων για τις αφρικανικές αγορές εµφανίζεται σήµερα αυξηµένο. Ο Σωτήρης Μουσούρης, πρόεδρος του διοικητικού συµβουλίου του Ελληνοαφρικανικού Επιµελητηρίου Εµπορίου και Ανάπτυξης, αντικείµενο του οποίου είναι η διευκόλυνση και η προώθηση εµπορικών και επιχειρηµατικών σχέσεων µε έµφαση στις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, επισηµαίνει ότι «πολλοί µικροεπιχειρηµατίες ψάχνουν και ψάχνονται, οπότε αναζητούν κατευθύνσεις. Το ενδιαφέρον τους αφορά κυρίως αγροτικά και βιοµηχανικά προϊόντα – πρόσφατα απευθύνθηκε σε εµάς µια επιχείρηση αντικειµένων αλουµινίου. Βλέπω επίσης να αναπτύσσεται σαφώς µεγαλύτερο ενδιαφέρον συµµετοχής σε επιχειρηµατικές αποστολές». Το συµπέρασµα είναι ότι ευκαιρίες υπάρχουν. «Είναι µια πολύ καλή στιγµή για να µπουν οι Ελληνες στην Αφρική. Η δηµοκρατία έχει αναπτυχθεί, η οικονοµία της είναι δυναµική, η µεσαία τάξη της αυξάνεται, γίνονται έργα υποδοµής. Θα ήταν ευκαιρία για τις ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες – η Αγκόλα, π.χ., εκτελεί τώρα µεγάλα τέτοια προγράµµατα. Και κυρίως οι Ελληνες έχουν καλό όνοµα στην περιοχή».



Links

http://news.bbc.co.uk/2/hi/in_depth/business/africa_business/default.stm

Η επιχειρηµατική σελίδα του BBC για την Αφρική.

www.tradeinvestafrica.com

Portal του διεθνούς οργανισµού µέσων επικοινωνίας Global Network Africa που ειδικεύεται στη δηµοσιοποίηση επιχειρηµατικών ευκαιριών στην Αφρική.

www.au.int/en

Portal της Αφρικανικής Ενωσης, παναφρικανικού οργανισµού ?συνεργασίας και ανάπτυξης ?των κρατών της ηπείρου.

www.helafrican-chamber.gr

Το Ελληνοαφρικανικό Επιµελητήριο Εµπορίου και Ανάπτυξης.
Το είδαμε ΕΔΩ